________________
કાકા ને કીકાભાઈ
સવારના પહેરમાં કાકાની આ સરસ્વતી માંભળી હુ સાવ થીજી ગયા. કાકાને મન હંમેશા હું અકરમી જ લાગતા. છતાં મારા કાકાને મારા પર ભાવ સારા હતા, એથી ગાડીમાંથી ઉતરી તરત મારી ખબર લેવા તેઓ દોડી આવ્યા હતા.
મેં કાકાને પૂછ્યું ‘ તમે આટલા બધા દિવસે। કયાં ફરી આવ્યા ? મુંબઇમાં તમારા ગયા પછી ઘણા ઘણા અનાવા બની ગયા, તમારા જેવા જો હેાતતા કેવું સારૂ થાત ?’ મે” કાકાની ઘેાડીધણી મહત્તા બતાવી, એટલે કાકાને આ અવસર મળી ગયા હૈાય એમ લાગ્યું. મને જવાબ આપતાં તેમણે મને કહ્યું, ‘ ભાઇ મગન ! હવેને જમાનેા બદલાઇ ગયા. આજના જમાનામાં અમારા જેવા ખખડધજોને કાણુ પૂછે છે? આજે અમારી જૂની આંખે નવા તમાશા જેવુ છે. આજના જમાનેા નવુ માગે છે, જ્યારે અમે રહ્યા જાના, થાય શું? પણ યાદ રાખજોકે, જૂનાની બુદ્ધિ વિના તમારા નવાઓનાં કર્યા કારવ્યા ધૂળમાં - જ મળવાના છે.'
મુંબઈ છેડી દેશમાં ગયા પછી, કાકાના વિચારામાં કાંઇક ઠાવકાપણું આવ્યું હતું. જૂના અને નવાના સંધણ માટે એમને હમણાં હમણાં કાંઈ વધારે લાગતું હેાય એમ મને લાગ્યું. અત્યાર અગાઉ નવાની વાતાને કાગનેા વાધ બનાવી, એને। જય જયકાર એલાવનારા મા કાકાને આજે કાણુ જાણે “કેમ નવા જમાનાના લેાકા માટે આટઆટલે વસવસેા થઇ આવ્યેા તે મને ન સમજાયું. છતાં મેં મારા રાજના નિયમ પ્રમાણે સમય જોઇને શ્રોતા અનવામાં લાભ જોયે; જેથી મા કાકાના મગજની કાથળીમાંથી પાશેરી નીકળી શકે.
ક્રમ કાંઈ ખેલતા નથી, હું કહું છું તે તને સમજાયછેને ? જે હમણાં હમણાં સમાજમાં, દેશમાં અને ધર્માંમાં જે કાંઇ બની રહ્યું છે, તે જોતાં મને તેા લાગે છે કે, આ બધા નવા જમાનાના જુવાનીઆઓનાંજ તેકાના છે. ' કાકાએ જુવાનીયાએ પર કાણજાણે શાથી આટઆટલા રાષ ઉતારવા માંડયા ! તેની મને તે। બિલકુલ સમજ ન પડી. કાકાના આ બધા ધમપછાડાનું કારણુ હમજવા
: ૪૩ :
મેં ધીરે રહીને દાણા ચાંપ્યા; એટલે લાગ મળ્યા છે માની તેમણે પેાતાનું પુરાણુ શરૂ કર્યું..
• જો મગન ! હું જે કહું છું તેમાં મીનમેખ નથી, અધી મારી નજરેાનજરની હકીકત છે. અમારા દેશમાં અમારા ગામની બાજુમાં અમરાપર નામનુ આપણી સારી વસ્તિવાળું ગામ છે. ત્યાંના ન્યાલચંદ શેડનું ધર, અમારી ન્યાતમાં આબરૂદાર અને એ પૈસે સુખી ગણાય છે. તેમના છેાકરા નટવરનું સગપણ અમારા ગામમાં ખુશાલ શેઠની છેાકરી વેરે થયું હતું. નટવર ચાર ચાપડી ભણ્યા પછી, અમદાવાદ ભણવા ગયા, ત્યાં મેટ્રીકની પરીક્ષા આપી, કાલેજમાં બેઠે. કાલેજમાં છે.કરા છેકરીઓનાં આકષ ણા હુંમેશાં રહેજ. ખરૂ કહ્યું તેા ઘણાખરા કરાએ ત્યાં છે।કરીએની સાથે મસ્તી કરવાજ આવે છે. એમાં આ નટવરને કાઇ છેકરી જોડે સંબધ ધાઈ ગયા. એ છેાકરી કાણુ છે? કઇ નાત-જાત છે? એની નટવરના બાપને પણ ખબર નથી, છતાં નટવર એ છેકરીની સાથે લગ્ન કરવા તૈયાર થઇ ગયા છે. તે અમારા ગામના ખુશાલ શેઠની આખરૂ પર પાણી ફેરવી દેવાની મૂર્ખાઈ, એ કરી રહ્યો છે. નટવરને ખાપ પણ મુંગે મઢે દીકરાના આ અત્યાચારને સહી રહ્યો છે. આથીજ મને થાય છે કે, આજના જીવા નીયાઓએ આ શુ કરવા માંડયું છે? '
ખેલતાં ખેલતાં માકાકાના ગળામાં શ્વાસ ભરાઇ ગયેા. મને હવે હમજાયું કે, માકાકાને જીવાનીયાઓ તરફ આટલા બધા ગુસ્સા ક્રમ છે, મેં પણ કાકાની વાતમાં ટાપસી પૂરી. કાકા! તમે કહા છે તે વાત સાવ સાચી છે. બાપ પેાતાના પરસેવાના પૈસા ખર્ચી દી—રાત હરડા લઇ દીકરાને આવુ ભણતર ભણાવે, જ્યારે દીકરા ભણીન્ગણીને હવે બાપની આબરૂના કાંકરા કરવા નીકળે, આવી કેળવણી આ-પણા દેશના ને સમાજના શા શકરવાર વાળશે.
અમારી આ બધી વાતેા પાડાશમાં રહેલા કીકાભાઈથી છુપી ન રહી શકી. તેઓ પણ અમારી મંડળીના જ હતા. જ્યાં એમને ખબર પડી કે, મા કાકા, દેશમાંથી આવી ગયા છે.' એટલેતેએ તરત અમારી મંડળીમાં આવી ખેડા. તેમણે અમારા