________________
ખંs :
:
કહી શકું કે દુનિયામાં જે જે માણસો કેવળ ધનના લુપી છે અને જીવનના સુસંસ્કાર પ્રત્યે કે સુસંસ્કારનું પ્રગટીકરણ કરવા સામર્થ્ય ધરાવનાર જ્ઞાન પ્રત્યે દુર્લક્ષ કે અરૂચિ ધરાવે છે તે તે માણસે પોતાની જાત માટે મૂર્ખ છે. વિદ–ત્યારે તે આખા જગતમાં તમે બે જ ડાહ્યા ગણાઓ.
સુરેશ–અમે ડાહ્યા ગણઈએ કે નહિ તેની ચર્ચા આપણે નથી કરવી; બાકી સત્ય અને નક્કર હકીક્ત એ જ છે. વિદ–તે એકલા જ્ઞાનથી પેટ ભરાશે ?
સુરેશ–ના, પેટ નહિ ભરાય પણ આત્મા જ્ઞાનથી ભરાશે. હું તને સંભળાવું તે જરા તું સાંભળ !
રાગ–શિખરણું. ન ચરોએ લીધું, પ્રગટ ન દીસે કે સુખ સદા, વધે જે દેતાં ન ખાવે લેશજ કદા; ન ક૫તે પામે, નિધન ધન વિદ્યા વિધ ખરે,
હશે જેની પાસે, નર જગતમાં શ્રેષ્ઠ ગણાશે. વિદ–બધુ ! તારું કહેવું ઠીક લાગે છે પણ દેઢીયા વિના પગલું પણ ભરી શકાય તેમ છે ?
સુરેશ –દોઢીયા વિના પગલું બજારમાં ન ભરી શકાય, કારણ કે - બજારમાં વસુ વિના વસ્તુ કઈ ન આપે. પણ સંસ્કાર કે આત્માના ઉન્નત ગુણે એ કાંઈ બજારની વેચાઉ વસ્તુ નથી. સંસ્કારથી સુખી બને છે. લક્ષ્મીથી માણસ બકે દુઃખી બને છે. લક્ષ્મીસંપન્ન માણસે ઘણું આંતરિક રોગો અને ઉપાધિઓથી પીડાતા હોય છે. સંસ્કારી માણસ, પાસે લક્ષ્મી નહિ હોય તે પણ એટલે દુઃખી નહિ હોય!
વિદ–તમારું મંતવ્ય યુક્તિસર છે પણ મને એક શંકા રહે છે કે લક્ષ્મી સંપન્ન માણસે શું સંસ્કારે ન મેળવી શકે ?
