________________
આપણે શું કરવું જોઈએ? શ્રી હરજીવનદાસ શાહ: જામનગર,
અજ્ઞાનતાથી, બેટી દરવણથી આપણે ભૂલ કરતા રહ્યા છીએ. દેશહિતને નામે પરદેશીઓનું જ હિત કરી રહ્યા છીએ. સમાજસુધારણાના નામે આર્યોના પવિત્ર સંસ્કાર ત્યજી અનાર્ય સંસ્કારને પ્રચાર કરીએ છીએ. અધ્યાત્મવાદને ભૂલી. ભૌતિકવાદમાં જીવનને સંડવી ખરેખર આપણે આપઘાત કરી રહ્યા છીએ.
આપણે જે કરવાનું છે તે, સામાજિક અને ધાર્મિક દૃષ્ટિએ જે જે વિકૃતિઓ છે, તે તે દૂર કરી, તેના નિયમોનું શક્ય પાલન કરવા-કરાવવાનો આગ્રહ રાખવે, આ દ્વારા આપણું સંસ્કૃતિને ટકાવી રાખવી આ જ આપણું ક્તવ્ય છે.
આજે આપણે શહેરનાં પરિચયથી તેમજ કેળવણથી આગળ વધી રહ્યા છીએ. સામાજિક રૂઢિઓ અને અજ્ઞાનતાના ઓથાર તળેથી નીકળીને કેળવણીમાં, સામાજિક જીવનમાં તેમજ વેપાર-ઉદ્યોગમાં ઠીક ઠીક પ્રગતિ સાધીએ છીએ, પરંતુ એ પ્રગતિની સત્યાસત્યતાને વિચાર નહિ કરીએ, પ્રગતિ છે કે પતન ? તેને નિર્ણયાત્મક વિચાર નહિ કરીએ, તે દેશ, સમાજ અને ધર્મનું હિત કરવાને બદલે તેને નાશ કરી પતનની ઉડી ગર્તામાં સમાઈ જઈશું. - જ્યાં સુધી આપણે આપણું સામાજિક ઉન્નતિ માટે અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ માટે જીવનમાં ધર્મને મહત્વનું સ્થાન આપી શક્યા નથી ત્યાં સુધી તેની પ્રગતિ કરવાની વાતે અપૂર્ણ ગણશે. ; આપણે સાંભળીએ છીએ કે “પ્રથમ દેશની આઝાદી જોઈએ ”
પરાધીન દેશ, સમાજ અને ધર્મની ઉન્નતિ નજ કરી શકે” આ વસ્તુ કેટલેક અંશે સાચી પણ છે; કારણ કે પરદેશી રાજકીય બંધને આપણને લગભગ ઘણીખરી બાબતોમાં વિકાસને બદલે પતન તરફ દોરી જનારા હોય છે, કેમકે તે હિંદની સંસ્કૃતિને અનુલક્ષીને જવામાં નથી આવ્યા.
