________________
કયાણ ? સઘળે આપ નિમિત્તના ઉપર ઢળી દેતા વિલંબ કરતા નથી. એટલું જ નહિ પરંતુ પિતાને ગુન્હેગાર ગણવાને બદલે નિમિત્તને જ ગુનહેગાર ગણું તેને શી રીતે નુકશાનમાં ઉતાર તેની જ રાત અને દિવસ ચિંતા કરી સજજનેને તે શું પણ એક સામાન્ય મનુષ્યને પણ નહિ છાજે એવી અનેકવિધ અધમ પ્રવૃત્તિઓ આદરવા માટે તનતોડ પ્રયાસ કરે છે. આવી અજ્ઞાનમૂલક પ્રવૃત્તિઓથી એક બીજાની સાથે ઈર્ષ્યા અને વૈર વિરોધને વધારે થયા વિના રહેતું નથી. અને તેથી જ મનદ્વારા આત્મા ચીકણું કર્મને બન્ધ કરી ભભવને માટે અનંતા દુઃખને હેરી લે છે.
કર્મવશ બની પોતે પૂર્વમાં કરેલી ભૂલ માટે પિતાને જવાબદાર નહિં ગણુતા નિમિત્તને જવાબદાર ગણુનારાઓની બુદ્ધિ શ્વાન કરતાં અધિક તે નથી કહ્યું છે કે,
उपेक्ष्य लोष्टक्षेप्तारं लोष्टं दशति मंडलः ।
सिंहस्तु शरमप्रेक्ष्य, शरक्षेप्तारमीक्षते ॥ શ્વાન પત્થરના મારનારની ઉપેક્ષા કરી પત્થરને બચકું ભરે છે. જ્યારે સિંહ બાણની ઉપેક્ષા કરી બાણ મારનારને જ જુએ છે. એવી જ રીતે અજ્ઞ મનુષ્ય કુતરાની પેઠે નિમિત્તને જ બચકું ભરવાને પ્રયત્ન કરે છે. અને જ્ઞાની મનુષ્ય સિંહની માફક પિતાના શુભાશુભ કર્મને વિચાર કરી નિમિત્તની ઉપેક્ષા કરે છે. - જેમ કેઈક રાજા પિતાના દુશ્મન રાજા ઉપર પોતાની સાથે યુદ્ધમાં સજજ થવા માટે સંદેશ લઈ દૂતને મોકલે છે. દૂત તે રાજાની સભામાં જઈ પોતાના રાજાના અનેકવિધ ગુણગાન કરવા સાથે દુશ્મન રાજાના અવર્ણવાદ પણ બેલે છે. તેમ છતાં તે દૂતને રાજ અવધ્ય ગણી તેનું સન્માન કરી યોગ્ય જવાબ વાળી વિદાય કરે છે. કારણકે તે સમજે છે કે, આ દૂત પિતાના તરફથી નહિ પરંતુ તેના રાજા તરફથી બોલે છે, એટલે મારે વાસ્તવિક અપરાધી દૂત નહિ, પરંતુ રાજાજ ગણાય.
તેજ મુજબ ઉપરોક્ત સિદ્ધાન્તનાં રહસ્યને સમજનાર સુજ્ઞ જને પિતાના ઉપર ઉપસર્ગોની ઝડી વરસાવનારાને દૂતના સ્થાનમાં ગણી જરા
