________________
૧૪
કલ્યાણ :
માંથી ભૂંસાઈ ગયે, આપણે ગાંઠ વાળ કે, “અષ્ટાપદજી આજે દૃશ્ય છે નહીં” અથવા “મહાસાગરનાં ઊંડા વારિમાં તે ગર્ણ થઈ ગયું છે. - પણ ગિરિરાજ શ્રી સિદ્ધાચલજી અને શ્રી રૈવતાચલજીને અદશ્ય થવાનું કારણ નથી, તેમ શ્રી અષ્ટાપદજીને પણ અદ્રશ્ય થવાનું કયું કારણ હોઈ શકે? એનું કારણ “સુવર્ણ મંદિર અને એ રત્નમય પ્રતિમાઓ ” હેય, તે પણ એ પ્રતિમાઓ અને એ મંદિર જ નહિ અને માઈલે લાંબે એ આખે ગિરિરાજ જ અદશ્ય શાથી ?
આ પ્રશ્નના જવાબમાં મારી સાદી સમજપૂર્વક અંગત અનુમાને આ છે કે, ફક્ત આ દુઃસહ ચઢાણવાળો પર્વત લેકેથી અજેય રહ્યો હેવાથી અને એથી જ કાળક્રમે જનસમૂહને તે વિસારે પડવાથી–પછીથી આપણે તેને અદ્રશ્ય, અથવા તે મહાસાગરમાં જળ પીતે માની બેઠા. વસ્તુતઃ એ અદ્રશ્ય અથવા તે સમુદ્રમાં ગરક થયો હોવાને આથી બીજું કાંઈ જ કારણ છેવું દુ:શક્ય છે.
આ મહાતીર્થ વિનીતાની ઉત્તરે આવેલું છે, કોઇના મતે તે એની પૂર્વે પણ હેય. સેનપ્રશ્નમાં એને વિનીતાથી બાર યોજન દૂર હોવાનું લખે છે. પર્વત શિરોમણિ હિમાલયને પણ સૌ કોઈ અયોધ્યાની ઉત્તરે જોઈ શકે છે. એનાં કેટલાંક શિખરે એની પૂર્વે પણ આવેલાં છે. હિમાલયનાં ઊંચા શિખર એવરેસ્ટ વગેરેને આજે પણ કેઈ સર કરી શકતું નથી. એને પદાક્રાંત કરવા પશ્ચિમની દુનિયામાંથી ઉજળા પુરુષની લાંબી હારમાળા ચાલી આવે છે, પણ આ ગૌરવોન્નત લેંદ્ર કોઈથી પણ પિતાની હાર કબૂલ નથી. એને યુરટલેંજ, નૈન, શિપન, બ્રુસ, હેરીસ કે સ્માઈથ વગેરે કોઈ જ પરાક્રમબાજોને હિસાબ નથી. એણે સૌને જરાય ભેદ વિના સરખી જ રીતે પરાસ્ત કરી પાછા ધકેલી દીધા છે. જ્યારે 3. મલે, મમ્મરી, ઇરવિન, ડૉ. કેલાસ અને મૅલરી જેવા કેટલાય મરવાની કબર સુદ્ધાં એણે ત્યાં જ કરી નાંખી છે, એની અધિષ્ઠાત્રી દેવી ચામેલુંગ્મા (ચકેથરી!) કોઈને ય પાસે ટૂંકવા દેતી નથી.
