________________
ખંડ ઃ ૧. સમૃદ્ધિ કરેડેમાં લેખાતી. એક બ્રાહ્મણ વેપારી જ ૬૦૦૦૦૦ નાણાં દાનમાં દેતે. બીજા એક બ્રાહ્મણ વેપારીએ મરણ સમયે પિતાની સ્ત્રીને ૮૦ કરોડ નાણાં આપેલા (આજના રૂા. ૪૧૨૧૦૦૦૦ થાય). . (૨) મહમદ ગિઝની જ્યારે ગુજરાતમાં આવ્યું ત્યારે આપણાં દેશમાંથી અપાર સંપત્તિ એ લૂંટી ગયો. નીચેની યાદીમાં એકલા ગુજરાતમાંથી લૂંટેલી સંપત્તિને ખ્યાલ આવે છે.
(૧) ૭૦૦૮૦૦ મણ સોનું મળેલું.
(૨) પ્રવાસી–ઘર. એક રૂપાનું ઘડી વાળી શકાય (તંબુની માફક ) એવું પ્રવાસી–ઘર મળેલું. તે ઘર ૬૦ હાથે લાંબુ, પ૦ હાથ પહોળું હતું. એમાં ભારે કળાકારીગરી હતા. ભીંતો તરત સંકેલી લેવાતી હતી.
(૩) પરદેશમાં આપણે ત્યાંથી રેશમી અને સુતરાઉ કાપડ એટલું બધું ચઢતું કે એના કિંમતના બદલામાં કરોડ રૂપિયાનું સોનું આપણા દેશમાં આવતું. રેશમ, અરબસ્તાન વગેરે પ્રદેશમાંથી પુષ્કળ સેનું આવતું.
(૪) આજે પણ એ અઢળક સમૃદ્ધિના અવશેષે આપણાં દેશમાં જોઈ શકીએ છીએ.
() આગ્રાને ભવ્ય તાજમહેલ. (અ) આબુ પર્વત પરના વસ્તુપાલ-તેજપાલના રત્નજડિત દેવળો. (૬) ઠેર ઠેર આવેલા મસ્જિદો મિનારાઓ.
(૫) અંગ્રેજી ઈસ્ટ ઇન્ડીઆ કંપનીના વ્યાપાર પરથી ૧૫૦-૨૦૦ વર્ષ પર્યન્ત આપણું સમૃદ્ધિનો સારે ખ્યાલ આવે છે. એ વ્યાપારી લૂંટારૂઓ અહીં વેપાર કરી એટલે બધે નફે મેળવતા કે એમના ભાગીદારેને અઢળક દ્રવ્ય મળતું-એ છતાં કંપનીને એમાંથી બેસુમાર ન થતો. આ વ્યાપારી લૂંટદ્વારા આપણું અઢળક દ્રવ્ય દેશમાંથી પરદેશ ઘસડાવા માંડયું. આજે માંચેસ્ટર, લેંકેશાયર વગેરે વ્યાપારી મથકોની આર્થિક સમૃદ્ધિના ચણતર આપણુ પ્રજાની લૂંટ પર જ રચાયા છે
