________________
ગીતે મારીમચડીને નાખેલાં હોય છે. જૈને એટલે ચેરીની શિક્ષણ પદ્ધતિ એ જીવન જીવવાની કલામોટા ભાગના વેપારીઓ. વેપારી અને સંગીતની પદ્ધતિ છે. પૂર્વ અને પશ્ચિમને ત્યાં સમન્વય છે. કલાને ઘણું છેટું હોય છે. તેથે પ્રાર્થના-તને- વિજ્ઞાન અને અધ્યાત્મનો પણ સમન્વય છે. પગારમાં બધાં સંગીતકાર બની જાય છે! ન રાગનું દાર શિક્ષક નથી. આશ્રમના અંતેવાસીઓ જ ઠેકાણું ન સૂરનું ઠેકાણું, ન તાલનું ઠેકાણું ! શિક્ષકો છે. માત્ર અવાજ અને અવાજ ! આમાં ભક્તિરસ ૯. ભક્તામર સ્તોત્રના અર્થ સાથેની એક કયાંથી જાગે?
પુસ્તિકા જોઈ. રાજા ભેજે જૈનેતર પંડિતના ચર્ચની પ્રાર્થનાઓ, ભજનમંડળીઓનાં ચમકારથી પ્રભાવિત થઈ કટાક્ષ કર્યો કે જેમાં ભજને, મોરારિ બાપુનાં ભજન-માત્ર મૂ ગા એવી કઈ ચમત્કારિક વ્યક્તિ નથી; શ્રાવકે એ રહી શાંતચિત્તે સાંભળતાં મને ભગવાનનાં લીન આહવાનને સાકારી શ્રીમાનતુ ગાચાર્યને રજૂ કરે થઈ જાય છે. પણ બહારના જગતમાં પડેલી સારી છે અને મુકાબલે થાય છે, અને ચમત્કાર થવાથી ચીજો અપનાવવાની કોને પડી છે?
રાજા ભેજે ઘણું જૈન મંદિર બંધાવ્યાં એ મુકિતદ્દતમાં એક વખત એક ભાઈએ વિગત એ પુસ્તકમાં હતી. લખેલ કે ચર્ચમાં વ્યક્તિ આવીને મૌન પ્રાર્થના રાજા ભેજ ચમત્કારથી કોઈ ધર્મની તુલના કરી જાય. બાજુવાળાને ખબર પણ ન પડે એટદ્વી કરે એ માન્યામાં ન આવે. જે સાધુ ભગવંતોના શાંતિથી આવીને જાય. જ્યારે આપણાં દેરાસરોમાં આચાર જ ચમત્કારનો ચમકાર છે; એ રાજા દશન વખતે ઘોંઘાટ, જુદાં જુદાં સ્તવનેને ભેજ જોઈ ન શકે એ માન્યામાં ન બાવે. વળી, જુદા જુદા રાગના મિશ્ર અવાજ હોય છે. આના સાચા સંત, ધર્મની પ્રભાવના માટે મુકાબલે કરે જવાબમાં શ્રી ચન્દ્રશેખરવિજયજી મહારાજે લખેલુ અને ચમત્કાર કરે એ અઘટિત નથી લાગતું? કે “ચર્ચની “સ્મશાન શાંતિ’ કરતાં આપણું ભક્તામર સ્તોત્ર, નિર્મળ અને નમ્ર મનમાંથી દેરાસરના ઘોંઘાટ માં “પ્રાણ છે.” બીજાની સારી સ્કુલ શ્રી આદિનાથ ભગવાનની સ્તુતિ છે. વસ્તુ જોવાની પણ આ કેટલી આભડછેટ! મુકાબલો કરવા ચમત્કાર સજની ભાવના એમાં
૮. આજના શિક્ષણ ઉપર વાસ્તવિક અને કયાંય નથી જણાતી. અવાસ્તવિક મજાકે, ટીકાઓ કરવાની જૈન સાધુ ચમત્કારોથી અંજાઈને અનુયાયીઓ વધે કે એમાં ફેશન છે. શ્રી ચન્દ્રશેખરવિજયજી મહા- રાજા મંદિર બંધાવે તો તેનું મહત્વ કેટલું? રાજના વર્તમાન શિક્ષણ ઉપરના લખાણના એક જ્યારે ચમત્કારો બંધ થાય ત્યારે એ અનુયાયીઓ એક વાકયમાં “હાય, રે, ભયકર, ઘેર” વગેરે જ્યાં ચમત્કાર થતાં હોય ત્યાં જતા રહેવાના. વિશેષ હોય છે. પરંતુ આ મજાક અને ચમકારે બીજે કયાંય થતાં હૈ ય તે, આજે પણ, ટીકાઓ કરનારાઓએ એ જ શિક્ષણ લીધુ છે, આપણું જેના ત્યાં દોડી જતાં નથી? તેનું શું? આદર્શ શિક્ષણ કેવું હોવું જોઈએ ભકતામર સ્તોત્રના ચમકારોન દેહરાવી, એ કઈ કહેતું નથી–કરી બતાવતું નથી. તેનો મહિમા ગાઈ, તેને મેઢ પાઠ કરી, તેની આ શ્રી ચન્દ્રશેખરવિજયજી મહારાજે તપવન” ઘણી હરિફાઈ જાય છે, પ્રોત્સાહન અપાય ની એક ચાજના શરૂ કરી છે. પૂરી વિગત નથી છે. પણ તેના માટેની ચિ તથદ્ધિના પ્રયત્નો જાણતા. પણ પરિણામ આવ્યું ખબર પડે. આદર્શ આજકાએ કર્યા હોવાનું જાણવા મળ્યું નથી. શિક્ષણ પદ્ધતિ જેવી હોય, અમલમાં લાવવી હોય, ને ભક્તામર સ્તોત્રની ગાથાઓની સંખ્યામાં તે તે જાણવાનું-જોવાનું સ્થળ પાંડિચેરી છે પડિ પણ મતભેદ! નવકારમંત્ર, જે અનાદિકાળનો
તા. ૩-૩-૮૪
[જેન