________________
સુજાતાની ક્ષમાવૃત્તિ
* [ ક્ષમામાં સ્વીકાર છે, પ્રતિકાર નથી. જ્યાં પ્રતિકાર છે ત્યાં ઘણું છે, દુર્ગતિ છે.
જ્યાં સ્વીકાર છે ત્યાં મૈત્રી છે, ઉન્નત છે. વિશ્વના દરેક દર્શનમાં ક્ષમાનું મહત્વ છે. જ. અહીં વિદ્વદુવર્ય લેખકશ્રીએ બૌદ્ધધર્મમાં પણ ક્ષમાનું કેવું મહત્વ છે તેનું કથા દ્વારા સુંદર નિરૂપણ કર્યું છે,
– તંત્રી
.: લેખક : શ્રી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
એક એક ટન જેટલું લાગશે. મેં એને લાડ લડાવ્યા
છે. મોઢે ચડાવેલી છે; એટલે તેને દોષ થાય ત્યારે તે રાજગૃહીના એક આલિશાન મહાલયમાં શ્રાવસ્તીથી ખાવેલ પોતાના પિતાને પત્ર સુજાતા વાંચી રહી હતી.
| દોષનું નિમિત્ત-કારણ મને ગણશો, પણ તેને જરાએ
કેચવશો નહિ.” પત્ર વાંચતી વખતે તેના ચક્ષુમાંથી વહી રહેલાં ઊના કોનાં અશ્રુઓ કાગળને ભીજવી રહ્યાં હતાં. પિતાએ આજે તે તારી માતા કે માતામહ બંનેમાંથી પતાની એકની એક લાડકી પુત્રીને પત્રમાં લખ્યું હતું: | કે હયાત નથી, પણ મારા લગ્ન વખતેના તેના શબ્દો ચરંજીવી સુજાત,
મારા હૃદયપટ પર એવા અંકિત થઈ ગયેલા કે ગમે સાસરે ગય પછી તારો વિગતવાર પત્ર આજ
તેવા પ્રસંગોએ પણ તારી માતાને હું ન દુભવી શકત. પ્રથમ વાર મળે, જે વાંચી મારું હૃદય કંપી ઊઠયું.
તેની ઈચ્છા અનુસાર જ મારે તને રાજગૃહીના એક વનવાનેને ત્યાં પુત્રીને પુત્રવધૂ તરીકે મોકલતાં માબા
શ્રેષ્ઠિને ત્યાં આપવી પડી. સુજાતા ! ધનવાનેને ત્યાં પને હર્ષ અને આનંદ થાય છે કે આપણી પુત્રી
સુખના સાધને કઈ પાર નથી હોત અને છતાં સુખમાં પડી, પણ આ માન્યતા કેવી બાલિશ અને ત્યાં શાંતિનું નામ નિશાન પણ જોવામાં આવતું નથી.
તારે પત્ર મારી વાતને આપે છે. આમેય ધન છેતરામણી છે તે તે હું પ્રથમથી જ જાણતો હતે. | શિક્ષિત અને સંસ્કારી છોકરીઓ જયારે ગરીબ |
અને ધર્મને સુમેળ કવચિત જ જોવા મળે છે. શ્વશુરગૃહે પુત્રવધુ તરીકે જાય છે ત્યારે ત્યાં પૂજાતી ..
માણસ પાસે પૈસે હૈય, પ્રતિષ્ઠા હોય; પણ ધર્મ અને
સંસ્કાર ન હોય તે એવા પૈસા અને પ્રતિષ્ઠાનું મૂલ્ય હોય છે. એટલે તારા વાધનની વાત તારા સાસરિયા | તરફથી પ્રથમ બાવી ત્યારે, તે લેકે ધનવાન અને
શું ? પણ લગ્નની બાબતમાં મુખ્યત્વે પૂર્વભવની લેણસુખી હોવા છતાં મેં ઘસીને ના જ પાડી દીધી હતી.
દેણ જ કામ કરી જતી હોય છે. “લંકાની લાડી અને પણ તે વખતે તે રી માતાની ગંભીર માંદગીના કારણે
ઘોઘાને વર’ એવી કહેવતને પણ આ જ અર્થ છે. હું તેની વાતને , ઉવેખી શકો. મારા લગ્ન વખતે
ત્યાં તને કઈ ભિક્ષુકે ભિક્ષણીના દર્શન જ થતાં નથી
અને કશું ધર્મ કાર્ય થઈ શકતું નથી એટલે તારું તારી માતામહી હયાત ન હતી એક પ્રસંગે તારા જતા મહે મને શીખ આપેલી કે ” માતા વિનાની | મન ભારે ભારે રહ્યા કરે, એ સ્વાભાવિક છે. જયાં મારી પુત્રી પર મ તે એટલા બધા હેત અને પ્રીત છે
T ભિક્ષુના દર્શનને પણ અવકાશ નથી ત્યાં તેની ધર્મ કે તે દુઃખી થઈ જયારે એક પણ આંસુ પાડશે ત્યારે |
| દેશનાની તો વાત જ કયાં રહી ? મારા હૃદય પર તેને એક એક આંસુના બિન્દુનું વજન', પરંતુ સુજાતા ! જે પરિસ્થિતિમાં આપણે મૂકાઈએ
“ક્ષમા” વિશેષાંક