Page Text
________________
મિકાઇ
મારે મા,
-
;
લાગવા
માં
' લેખાંક-૨૦] અપભ્રંશ ભાષાનું
સાહિત્ય તે ભાષામાં બં૫ - સંસ્કૃત ભાષામાં લખાચેલાં શ્રમણ ભગવાન મહા
-સવ૮૫ જ લખાયું છે. વીર સંત
અને જેનેતર સા હોય તો તે વર પરમાત્માના જે કઈ ચરિત્ર પ્રાપ્ત થાય છે, તેને
ભાષામાં જવલ્લે જ રચાયું કઈક પરિચય આપણે
છે. બહુશ્રુત જે વાયા મેળવી ગયા. હવે, તે પછી
આ ભાષાને પૂરા અવિ. કમિક રીતે, અપભ્રંશ
કારથી ખેડી છે શાભાવી ભાષામાં તે પરમ પુરુષનાં
છે ને એમાં અનેકવિધ લેખક પૂર ઉ૦ શ્રી હેમચંદ્રવિજયજીના શિષ્ય જે જીવન ચરિત્રો લખાયાં
રચનાઓ કર ને એને છે, તેને સામાન્ય પરિચય પૂ. મુનિરાજ શ્રી પ્રવિજયજી મહારાજ
સાહિત્યની ભાષ તરીકેનું મેળવી. જો કે ભાગમમી મળતાં ભગવાનના જીવન | ગૌ૨વ અાપ્યું છે. તાબર અને દિગંબર D બને પ્રસંગો ચરિત્રઅંશો જેટલા બાધદાયક અને બસ-] પરંપરામાં અપભ્રંશભાષામાં લખાયેલું સાહિ ય મળે છે. કારક જણાય છે, તેની તુલનામાં તે પછીનાં જીવન
છતાં દિગંબર પરંપરામાં આ ભાષાનું સાહિત્ય વિપુલ ચરિત્રોની અસર આપણા પર ઓછી થાય છે. પ્રાચીન
પ્રમાણમાં મળે છે. એ રીતે અપભ્રંશભાષા સર્વથી ચરિત્ર વિશેષ હૃદયસ્પર્શી લાગે છે તેને માટે એ કારણે તે ચઢિયાતું અને અતિપ્રાચીન કાવ્ય જે કો) હોય તે ક૯પી શકાય : એક તે તે ભગવાનના નિકટના કાળમાં
તે સ્વયંભૂકવિરચિત “પઉમચરિય” ગણાય છે. લખાયેલી છે, જેથી શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પ્રભુનાં
શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પ્રભુનું જીવનચરિત્ર જીવનપ્રસંગો અને વચનોનો બહુધા થયા તથ પડઘો અપભ્રંશ ભાષામાં પણ લખાયેલું મળે છે મહાવીર તેમાં ઝિલાયેલ છે. અને બીજ, પ્રાકૃત ભાષા પણ દેખીતી| પ્રભુના જીવન પ્રસંગોને અનુસરતાં નાના-liટા અનેક રીતે સીધી-સાદી હોવા છતાં ખૂબ જોમ-જુસ્સાવાળી | કાવ્યો અપભ્રંશ ભાષાના અનેક વિદ્વાન નીષિાએ અને એટલી જ અસરકારક છે.
રચ્યાં છે. તે પૈકીનું કવિરાજ પુષ્પદંત રચિત વીર અપભ્રંશ ભાષાને, એક રીતે, સેતુ ભાષા પણ કહી | વિજયરિને સામાન્ય પરિચય મેળવી છે. શકાય. ભાષાવિકાસની દષ્ટિએ પ્રાચીન પ્રાકૃત-સંસ્કૃત | આ જ પુછપદંતકવિ “મહાપુરાણુ” ના મને મહાભાષા અને સાધનિક લોકભાષાઓનું વચગાળનું સવરૂપ | કાવ્ય ગ્રંથ શક સંવત ૮૮૭, (સન ૯૬૫ માં પૂર્ણ અપભ્રંશમાં ઝિલાયેલું–સચવાયેલું મળે છે. અનેક કર્યો હતે. એ સંપૂર્ણ ગ્રંથ ૧૨ સંધિમાં વહે. ભારતીય ભાષાઓ અને ખાસ કરીને હિન્દી-ગુજરાતી | ચાલે છે. તેમાં અંતિમ ૯૫થી ૧૦૨- આઠ ભાષાની છે તે જનની છે. આ કથનમાં કદાચ કોઈને | સંધિમાં મહાવીર પ્રભુનું ચરિત્ર વર્ણવવામાં અાવ્યું છે, અતિશયોકિત લાગે તે એમને અનુભવથી સમજાશે કે, તે જ આઠ સંધિનું વીરનિધિa૩ એ નામે સંસ્કૃત-પ્રાકૃત બનેની સરખામણીમાં અપભ્રંશ ભાષા | અપભ્રંશ ભાષામાં સંકલન કરવામાં આવ્યું છે. આ મનોહર, પ્રવાહી, લલિત અને કહ્યું –મધુર* લાગે છે. | કાવ્યની ત્રણ સંધિમાં પ્રભુના જન્મથી લઇ કેવલજ્ઞાન ભાષામાં જે સહજતા છે તે જ તેની ખૂબી છે. સંસ્કૃત, | સુધીની ઘટનાઓ વર્ણવવામાં આવી છે. ચોથી સંધિમાં પ્રાત અને બીજી લોકભાષાઓની જેમ અપભ્રંશ ભાષા | પ્રથમ યાદવીજી શ્રી ચન્દનાનું ૮૬ છતાં મનેમ વર્ણન પણ જેન સાહિત્યની હોય, એ રીતે એ જનસંઘમાં કરવામાં આવ્યું છે. ' * “ ચઉકસાય પડિમલ કુરણું' એ સૂત્ર અપ
- પાંચમી સંધિમાં, જીવન્થરમુનિના પૂર્વ ભવ (જે “શભાષામાં છે.
| ચરિત્રને આધારે જીવલ્પર સંપૂનામને અલંકારપૂર્ણ ૧૭૮
સાપ્તાહિક પતિ
| SR No. | 537872 |
| Book Title | Jain 1975 Book 72 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Gulabchand Devchand Sheth |
| Publisher | Jain Office Bhavnagar |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 392 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Weekly, & India |
| File Size | 14 MB |