________________
૫૪
જેનહિતેચ્છુ
સમાધાનને માર્ગ કહાડવામાં આવે એ સર્વોત્તમ રસ્તે છે અને મહારી અપીલની ડ્રાફટ નકલમાં હું એ જ માર્ગ પ્રથમ સૂચવ્યો હતો, પરંતુ બન્ને ફીરકાના સંખ્યાબંધ ગૃહસ્થોની (તે પર દસ્કત આપવાની અરજ કરવા માટે ) મુલાકાત લેતાં જે જે વિચારો મહારા સાંભળવામાં આવ્યા અને તેથી સુલેહના રસ્તામાં જે જે મુશ્કેલીઓ મહારા જેવામાં આવી તે સર્વને ઉડે વિચાર કરતાં મહને એક જ માર્ગ કાર્યસાધક જણ અને તે એ જ કે જે હે મહારી અપીલમાં પ્રગટ કર્યો છે. મહારી અપીલનો એકએક શબ્દ લક્ષપૂર્વક વાંચવાથી સહમજાશે કે સુલેહના જેટલા રસ્તા જૂદી જૂદી વ્યક્તિઓ તરફથી સૂચ વાઈ શકે તે સર્વને તે એક રસ્તામાં સમાવેશ થઈ જાય છે. માત્ર આટલી વાત ધ્યાનમાં રાખવાથી દરેક વ્યક્તિને પિતાના પ્રશ્નને મુંગે ઉત્તર મળી જશે કે, મહે એવા ગૃહસ્થ કે ગૃહસ્થને કેસ સેપવાનું સૂચવ્યું છે કે જે (૧) કાનુન જાણતા હોય, (૨) ધર્મપર પ્રીતિ ધરાવતા હોય, અને (સથી વિશેષ તો) પ્રજાકીય આગેવાન હેય (અર્થાત દરેક પ્રશ્ન પર હિંદના હિતની દૃષ્ટિથી વિચાર કરનાર અથવા “હેમ-રલર” હેય). કહેવાની જરૂર નથી કે એવી વ્યક્તિ દેખાવમાં ગમે તે ધર્મની હોય તે પણ–વાસ્તવમાં “જૈન” જ છે અને જૈન ધર્મ તથા જૈન સમાજની શાન્તિ તથા હિતને આઘાત ન લાગે એવી રીતને જ ઈનસાફ કરે એ સ્વાભાવિક છે. એ પણ ધ્યાનમાં રહેવું જોઈએ કે, પ્રજાકીય આગેવાનને ઇનસાફના કામમાં મદદ કરવા માટે બને પક્ષના ચુંટાયેલા અગ્રેસરોની કમીટી સાંપવી હેય તે તે પણ કાંઈ મહારી સૂચનાને બાધાકારક નથી. એમ કરવું કે ન કરવું અને કરવું તે ચુંટણું કયા ધોરણથી થવી જોઈએ, એ સર્વ બાબતને નિર્ણય કરવાનું કામ તે બન્ને પક્ષેનું છે. હું જે અપીલમાં સર્વ બાબત પર અમુક નિર્ણય જાહેર કર્યું અને તે નિર્ણયને સ્વીકારવા સમાજને અરજ કરૂં તે, મહને ડર છે કે, એ એક ધૃષ્ટતા ગણાય. હું માનું છું કે એ મહને અધિકાર હોઈ શકે નહિ; અને એવો અધિકાર “લઈ પડું” તો પણ તેથી સુલેહ તરફ સમાજને વાળવાના પ્રયત્નને લાભને બદલે હાનીને સંભવ વધારે છે. દાખલા તરીખે “અપીલમાં રહે માત્ર સૂચના તરીકે લખ્યું હતું કે “બને પક્ષ તરફથી પસંદ કરાયેલા એક કે વહુ પ્રજાકીય આગેવાને (દાખલા તરીકે લોકમાન્ય ગાંધી)ને લવાદ નીમવા ૪૪