________________
આનંદ શ્રાવક
૧૦૮ ધર્મ કથા જૈન શાસન (અઠવાડિક) વિશેષાંક - તા. ૪-૧૧-૨૦૦૮, મંગળવાર
અર્ષ - ૨૧ - અંક - ૧
জিঞ্জি
ও
ભાગ્યવશાત્ પ્રભુ મહાવીર તે જ ગામમાં પધાર્યા. ગૌતમ મુનિ ગોચરીએ નીકળ્યા. લોકોને મોઢે આનંદના અવધિજ્ઞાનની વાત સાંભળી ગૌતમ મુનિ આનંદની પૌષધશાળામાં ગયા.ગૌતમ મુનિને આવતા જોઈ આનંદ વિધિપૂર્વક વંદન કર્યું અને પછી વિવેકપૂર્વક પૂછ્યું કે, “મહારાજ ! શ્રાવકને સંસારમાં રહેતાં થકી અવધિજ્ઞાન
થાય?'
| ગધ દેશના વાણિજ્યગ્રામ નામના નગરમાં આનંદનામનો ગૃહસ્થ રહેતો
હતો. તે ઘણો ધનવાન હતો. તેની પાસે ચાર કરોડ સોનામહોરો જમીનમાં દાટેલી હતી, ચાર કરોડ વેપારમાં રોકાયેલી હતી અને ચાર કરોડ ઘરવખરીમાં રોકાયેલી હતી. ઉપરાંત તેને ત્યાં ૪૦ હજાર ગાયોનાં ચાર ગોકુળ હતાં. તે ઘણો બુદ્ધિમાન અને વ્યવહારકુશળ હોવાથી સૌ કોઈ તેની સલાહ લેતું. તેને શિવાનંદા નામની સ્વરૂપવાન પત્ની હતી. ૭૦વર્ષની ઉંમર થતાં સુધી તે જૈન ધર્મ અને તેનાં તત્ત્વોથી અજાણ હતો. તેવામાં એક દિવસ ભગવાન મહાવીર તે ગામમાં પધાર્યા. હજારો લોકો ત્યાં જતા હતા તેથી તે પણ પ્રભુની દેશનામાં ગયો. પ્રભુએ શ્રાવક અને સાધુનું આબેહૂબ સ્વરૂપ સમજાવ્યું.
આનંદને જિજ્ઞાસાબુદ્ધિ જાગી અને પ્રભુ પાસે તેણે સમજપૂર્વક બાર વ્રત અંગીકાર કર્યો. ઘેર આવી તેણે શ્રાવકધર્મ અંગીકાર ક્યની વાત પોતાની પત્નીને કરી અને તેને પણ તેમ કરવા ઉપદેશ્ય. એટલે શિવાનંદાએ પણ પ્રભુ પાસે જઈ બાર વ્રત અંગીકાર કર્યા. આ રીતે બંને જણ, પતિ-પત્ની શ્રાવકધર્મનું સુંદર રીતે પાલન કરતાં કરતાં સુખપૂર્વક સમય વિતાવવા લાગ્યાં.
કેટલોક કાળ વીત્યા પછી આનંદને ઉગ્ર તપશ્ચર્યા કરવાનો ભાવ થયો. એટલે તેણે સગાસંબંધીઓને ભેગાં કરી, જમાડી, તેમની હાજરીમાં ગૃહકાર્યનો ભાર પોતાના મોટા પુત્રને સોંપ્યો અને પોતે શ્રાવકની અગિયાર પ્રતિમાઓનું વહન-પાલન કરવા લાગ્યો. આકરા તપથી તેનું શરીર દુર્બળ બન્યું.
એક વખત પૌષધ વ્રતમાં ધર્મચિંત્વન કરતાં તેને અવધિજ્ઞાન થયું. તે વડે તેણે પૂર્વ દિશામાં લવાણ સમુદ્રમાં ૫૦૦ ધનુષ્ય સુધી જોયું અને પશ્ચિમ તથા દક્ષિણમાં એટલું જ જાયું અને ઉત્તરમાં ચુલહિમવંત અને 2 વર્ષધર પર્વત જોયા. ઊંચે સૌધર્મ દેવલોક અને ? નીચે રત્નપ્રભા નરકનો વાસ જોયો. આ જોઈ તેને * ખૂબ પ્રસન્નતા થઈ અને પ્રભુ મહાવીરના દર્શનની જિજ્ઞાસા થઈ.
શ્રી ગૌતમ મુનિએ જવાબ આપ્યો, “થાય .” આનંદે કહ્યું, “પ્રભુ! મને થયું છે. હું લવાસમુદ્રમાં ૫૦૦ ધનુષ્ય સુધી તથા સૌધર્મ દેવલોક અને પ્રભા નરક દેખું છું.” આ સાંભળી ગૌતમ મુનિ સંશયમાં પડ્યા. તેમણે કહ્યું, “આનંદ ! તમે જૂઠું બોલો છો. એક શ્રાવથી એટલું દેખી શકાય નહીં.' માટે મૃષાવાદનું પ્રાયશ્ચિત્ત લો.
આનંદે કહ્યું, “દેવ ! હું યથાર્થ કહું છું. આપ ભૂલ્યા છો. માટે આપેજ પ્રાયશ્ચિત્ત લેવું ઘટે.”
શ્રી ગૌતમ મુનિને આ વાત હૈયે ન બેઠી. તેઓ સંશયાત્મક બની ‘બહુ સારું કહી રસ્તે પડ્યા અને પ્રભુ મહાવીર દેવ પાસે આવી, બનેલીવીતકકથા કહી સંભળાવી. પ્રભુ મહાવીરે કહ્યું, આનંદનું કથન સત્ય છે અને તમારી સમજ ખોટી છે.” આ સાંભળતાં જ આશ્ચર્ય સાથે શ્રી ગૌતમે પ્રાયશ્ચિત્ત લીધું અને આનંદ શ્રાવક પાસે આવી પોતાની ભૂલની માફી માગી.
આનંદ શ્રાવકે ૨૦ વર્ષ સુધી શ્રાવક વ્રત પાળ્યું. ) 1
મરણાંતે તેમણે એક માસનું અનશન કર્યું અને
વિશુદ્ધ બની પરિણામે કાળધર્મ પામી તેઓ - પહેલા સૌધર્મ નામના દેવલોકમાં ગયા. ત્યાંથી મહાવિદેહમાં જન્મ લઈમોક્ષમાં જશે.
૧. બાર વ્રત સમજવા વંદિત્તા સૂત્રનો અભ્યાસ કરવો.
૨. જંબુદ્વીપના મધ્યભાગમાં પૂર્વ-પશ્ચિમ એક લાખ યોજન લાંબુ ક્ષેત્ર.