________________
(પ્રન્થિમ, વેષ્ટિમ, પૂરિમ અને સંઘાતિમ
-
શ્રી જૈન શાસન (અઠવાડિક) વર્ષ ૧૩ * અંક ૪૪/૪૫
ત . ૩-૭-૨૦૧
પશ્વિમાદિનું સ્વરૂપ નીચે મુજબ સમજાવાયું છે:
(૨) જેસૂતર વડે ગુંથાય તે ‘પ્રતિ પમ’. જે ફલના | “કવિમાનિ-યાત્રિ જયન્ત માણાવત, | મુગટની પેઠે ઉપર ઉપર શિખરના આ કારે માળાની वष्टि मानि-यानि . वेष्ट नतो विष्पान्द्यते। રથાપના તે વેઝિમ'. નાનાં છિદ્રોમાં ફૂલ મુકીને જે फुपमालालम्बूसकवत्, पूरिमाणि-यानि पूरणतो भवन्ति પરાય તે ‘પરિમ'. એક ફલની દાંડીમાં અન્ય ફલનો कनकादिप्रतिमावत्, सकृतिमानि-सङ्क्तनिष्पाद्यानि रथादिवत् । પ્રવેશ કરાવી જે યોજાય તે ‘સંઘાતિમ'.
આનો અર્થ વિચારીએ તે પૂર્વ જીવાજીવાભિગમ (3) રૂલની માળાકે જાળીની જે પ્રજિસમૂહ મવિત્તિ ૩, ઉસમ ૨; સુત્ત ૧૪૭) ની વૃત્તિ (પત્ર વડે બનાવાયેલું તે ‘પ્રન્જિમ'. કેટલાક અતિશય
૭- આ- ૨૬૮ અ) માં મલયગિરિ રિએ કરેલો નીચે કુશળતાવાળા જનો ‘અવશ્યક' ક્રિયા કરતા મુનિને જ મુજબનો ઉલ્લેખ નોંધી લઈએ:
પણ રચે છે. આ પ્રમાણે વેષ્ટિમ વગે' માટે સમજી | ‘‘ચઢિયમં-વત્ સૂત્રણ રાશિતમ્, વેષ્ટિમં -વત્ લેવું. ‘આનન્દપુર’માંના પરકની પે 5 વીંટાળીને प्रपमुकुट इव उपर्युपरि शिखराकृत्या मालास्थापनम्, બનાવેલું તે ‘વૈષ્ટિમ'. કળાની કુશળતા 1 લઇને કોઇક परिमं-यल्लघुच्छिद्रेषु पुष्पनिवेशनेन पूर्यते, सङ्घातिम-यत् વત્ર વીંટાળીને આવશ્યક' ક્રિયા ઉતા સાધુને पुपं परस्परं नालप्रवेशन संयोयते".
થાપે છે. સગર્ભ પિત્તળ વગેરેથી ભરેલી પ્રતિમાની વિરોષમાં ૨૬૮ અ પત્રમાંની નિમ્મલિખિત પંક્તિ પેઠે જે ભરેલું હોય તે ‘પરિમ'. કાંચળી ની પેઠે %SI પs આપણો અહીં ઉતારીશું:
એકઠા કરી બનાવાયેલું તે ‘સંઘાતિમ'. "ग्रन्थिम-वेष्टिम-पूरिम-सडघातिमेन चतुर्विधेन આ પ્રમાણો આ લઘુ લેખ પૂર્ણ થાય છે એટલે માં રચયિતા'
જૈ ન હ#તલિખિત પ્રતિઓના મારા વર્ણનાત્મક T અણુઓ દારની વૃત્તિ (પત્ર ૭) માં હરિભદ્રસૂરિ સૂચીપત્ર (ગ્રંથાંક ૧૨૯૫) ગત નિખ્ય લિખિત પદ્ય અંયમ વગેરે નીચે મુજબ સમજાવે છે :
નોંધી વિરમું છું:I “ગ્રથિસમુદ્રાયd gsમાથાવત્ નાટિછાવત્ વા, "दशावतारो वः पायात् कमनीयाञ्जनद्युतिः। निर्तियन्ति च के चिदतिशयनैपुण्यान्वितास्तत्राप्या- कि श्रीपो नहि किं दीपो नहि वामाङ्गो जिनः।।''२ वश्यकवन्तं साधुमित्येवं वेष्टिमादिष्वपि भावनीयम, तत्र ગોપીપુરા, સુરત, તા. ૨૧-૫-૪) वेटिम वेष्टनकसम्भवमानन्दपुरे पुरकवत्, कलाकु ૧. પ્રતિમામાં છિદ્ર હોય ત્યાં સુવર્ણ વગેરે ભરાય છે. शर्वभावतो वा कश्चिद, वस्रवेष्टनेन चावश्यक क्रियायुक्तं ૨. દશ અવતારવાળા અને મનોહર ૨ જનના જેવી यमिवस्थापयति, परिम-भरिमं सगभरीतिकादिभूत- કાંતિવાળા (મહાનુભાવ) તમારું રક્ષણ કરો. (દશ અવતાર કહ્યા प्रदिमादिवत्, सङ्घातिमं कञ्चुकवत्".
એટલે પધિકાર પૂછે છે.) શું લક્ષ્મીના પતિ વિષ્ણુ છે ? (ઉત્તર) આમ જે ઐશ્વિમાદિના ઉપષ્ટીકરણાર્થે અહીં નહિ. (બીજો પ્રશ્ન ‘દશ’ને બદલે ‘વાટ’ રૂપ‘દશાં ને અનુલક્ષોને ત્રણ ઉલ્લેખો નોંધાયા તે પ્રત્યેકનો અનુક્રમે અર્થ હું પૂછે છે:) શું એ દીવો છે? (ઉત્તર:)નહિ. એ તો વામા (દેવી) ના આપું છું:
નંદન તીર્થંકર(પાર્શ્વનાથ) છે, (૧) જો સૂતર વડે માળાની માફક શું થાય તે ‘પ્રથમ'. જે ફૂલની માળાના જંબુસર (? લાંબાહાર) ની જેમ વીંટળાઇને બનાવાય તે “વેષ્ટિમ'. જે સુવર્ણ ઇત્યાદિની પ્રતિમાની પેઠે પૂરીને રચાય તે ‘પરિમ'' જે રથHi માફક સંઘાત વડે (પૈsi વગેરે એકત્રિત કરવાથી) બનત ‘સંઘાતિમ'.
છે
TV