________________
હિન્દી મેં જૈન સાહિત્ય
(પ્રાચિન) આ
વિ.સં. ૧૧૦૦ સે ૧૫૦૦ કી અનેક રચનાએ હમેં “પ્રબંધ કે નામ સે મીલતી ? છે હો (૧) કુમારપાળ પ્રબંધ '૨) પ્રબંધ ચિંતામણી (૩) ભોજ પ્રબંધ આદિ પ્રગધેમે ઈ. ૨ વીર પુરૂષે કે ચરિત્ર વર્ણન હોતે હૈયુદ્ધવાર, કાનવીર, ધર્મવીર, ઇયાવીર આદિ જ છે પુરૂ કે ચરિત્ર પ્રબંધામેં મીલતે હૈ ! છે જેન સાહિત્યમેં અનેક પ્રકારક સાહિત્ય મીલતા હ ! જેસે “પ્રબંધ ફાગુ છે ૬ રાસ ર સભી રસક સાહિત્ય હું શાલીભદ્રસૂરિ “રાસ” કા પ્રારંભ ઈસ પ્રકાર છે ર કરતે !
રિસહ જિણેસર પય પણ એવી સરસતિ સામિણિ મન સમરેવી
નમવિ નિરંતર શુરૂ ચરણ.” જૈન સાહિત્ય કા પ્રસિદ્ધ કાવ્યરૂપ “ફાગું ! નેમિનાથ, જંબુસ્વામી સ્થતિ જ ભદ્ર આદિ પર રચેલ “ફ” શૃંગારિક કૃતિ હ ! રચનાકાર જિનપ્રભસૂરિકા (વે.
ખરતર ગ૭) વિ. ૧૩૯૦ આચાર્યપદ્ધ ઓર દેહાવસાન વિ. ૧૪૦૦ બતલાયા ગયા ,
હ, પાટણ સંઘને ઉહે “બાલધવલ” બિરૂઢ દીયાથા ! ચરિત્ર નાયક અપૂર્વ વિતરાગી ૨ થે ઉનકી, પ્રતિષ્ઠાથી ફાગ કાવ્ય વર્ષા સે શુરૂ હોતા હૈ !
સ્થલિભદ્ર ફાગુ કાવ્ય કા સારાંશ ઈસ પ્રકાર હ, કી સ્યુલિભદ્ર અત્યંત વિલાસી છે થે વીરાંગના કોશા કે પ્રેમ મેં ડુબ ગમેં થે, રાગ કે મેહમેં વે કર્તવ્ય ભૂલ યે થે, ૨ સંસાર જીવનમેં ચોટ લગી ઔર દીક્ષા અંગીકાર કરલી, આચાર્ય સંભૂતિવિજયને છે 2 અધ્યયન શરૂ કરાયા વૈરાગ કે રંગ મેં રંગ દીયા, વહી કેશા વેશ્યા કે ઘર પર ઉન્હોને જ
ચાતુર્માસ પ્રવેશ કીયા, દેવને પુષ્પવૃષ્ટિ કી, ઉનકા વૈરાગ્ય ખીલ ઉઠા થા, શાને જ બહુત પ્રયત્ન કયા લેકીન શૃંગાર–વૈરાગ્ય પર હાર ગયા-ઈસ ફાગુ કાવ્ય મેં કવિ છે. ૨ જિનપ્રભસૂરિને સ્ત્રી-પુરૂષ દોનેકા સૌંદર્ય વર્ણન કીયા હ / પુરૂષ શૌર્ય છે છે કા વર્ણન કરેને મેં કમાલ કી હૈ ! “કંચન જિમ ઝલકંત કાન્તિ ઔર જ સંજ્ય પરિહારો યૌવન ઔર સંયમ કા અદભૂત ભેરું વર્ણન કીયા હૈ . . ૨ વર્ષા વર્ણન મેં વિરહિણી કોશાકા હદય પ્રકંપિત હો ઉઠા, કેશાક મન કાંપ ગયા છે છે પરંતુ સ્થલિભદ્રમૂનિ ચલિત ન હુવે વૈરાગ્ય કી છત હુઈ કેશા મુનિ કે ચરણે મેં છ ગીર પડી, હાર ગઈ કીતના તીવ્ર વૈરાગ્ય ?
