________________
શ્રી વિદુરજીનું જીવન
ભગવાનનું તત્ત્વ કેવા જીવનમાં પ્રકટ થાય છે?
सबसे ऊंची प्रेमसगाई ।
दुर्योधनको मेवा त्यागो, साग विदुरधर पाई । जूठे फल शबरीके खाये, बहविधि प्रेम लगाई ॥ प्रेम बस नृपसेवा कीन्ही आप बने हरि नाई ॥ राजसुयज्ञ युधिष्ठिर कीनो तामें जूठ ठाई ॥ प्रेम बस अर्जुनरथ हांक्यो भूल गये कुराई ॥ असी प्रीति बढी वृन्दावन गोपीन नाच नचाई ॥ सूर क्रूर इस लायक नाहीं कहं लगी करें बडाई ॥ શુકદે∞ કહે છે: હે પરીક્ષિત, પ્ર પ્રેમને વશ છે, તે મેં તને તુ..
હે રાજન્ મનને સંગના ર્ગાગે છે. મનુષ્ય જન્મથી બગડેલા હાતા નથી. મનુ જન્મથી શુદ્ધ હાય છે. મોટા થયા પછી જેવા સં નાં આવે તેવા બને છે. સત્સંગથી જીવન સુધરે છે, કુસોંગથી જીવન બગડે છે.
છીંકણી
વિચાર કરો : બાળકના જન્મ થાય છે ત્યારે તેને કેાઈ વ્યસન હેાતું નથી, તેને કાઈ ! વ હૈાતી નથી. બાળકમાં અભિમાન હતું નથી. કાઈ પણ રાજ હાતા નથી. એ બાળક માટેા થયા છી જેના સંગમાં આવ્યા એવા એ અન્યા છે. તે છીંકણી સુધનાર સાથે રહેવા લાગ્યા ત્યારથી સૂંધવા લાગ્યા. સારા સંગથી જીવન સુધરે છે. કુસંગથી જીવન બગડે છે. આંબાની આસપાસ બાવળ વાવશે! તે આંખે ળશે નહિ. · ન ઉપર સોંગની અસર થાય છે. વિલાસીના સ ંગ હશે તેા મનુષ્ય વિલાસી થશે. વૈરાગ્યવાળાના ૨ ગમાં રહે તે। વૈરાગ્યવાળું બને. ખીજું બધું બગડે ! બગડવા દેજો, પણ આ મન-બુદ્ધિને બગડવા દે નહિ. એક વાર કાળજાને પડેલેા ડાધ ત્રણ ૨ જન્મે પણ જશે નહિ.
સંગના રંગ મનને જરૂર લાગે ં જેએ આપણા કરતાં સાનમાં, સદાચરણમાં, ભક્તિમાં, વૈરાગ્યમાં આગળ હાય તેવા મહાપુરુષો : આદ માણસ
પરાયી પીડાને નિવારવા મા
અન્યાનું લક્ષણ છે.
'
શ્રી ડાંગરે મહારાજ
દૃષ્ટિ આગળ રાખવા જોઈએ. રાજ ઇચ્છા કરવી કે ભગવાન શ ંકરાચાર્ય જેવું જ્ઞાન, મહાપ્રભુજી જેવી ભક્તિ અને શુકદેવજી જેવા વૈરાગ્ય મને પ્રાપ્ત થાય. પ્રાતઃકાળમાં ઋષિઓને યાદ કરવાથી તેમના ગુણા આપણામાં ઊતરી આવે છે. દરેક ગેાત્રના મૂળ પુરુષ ઋષિ હેાય છે. આ ઋષિને પણુ રાજ યાદ કરવાના હૈાય છે. આજે તેા પેાતાના ગેાત્રના પણ કાઈ તે ખ્યાલ નથી. રાજ પેાતાના ગેાત્રના ઋષિને યાદ કરવા જોઈ એ રાજ પૂર્વજોને વંદન કરવું જોઈ એ. મારે ઋષિ જેવું જીવન ગાળવું છે, ઋષિ થવું છે, પણ વિલાસી થવુ નથી, એવે। સકલ્પ કરીને એ પ્રમાણે વર્તા. રામ પણ રાજ વસિષ્ઠને માન આપે છે, વ ંદન કરે છે. સંગની અસર ખૂબ લાગે છે. ચારી અને વ્યભિચાર અતેને મહાપાપ ગણ્યાં છે. આવાં પાપ સગા ભાઈ કરે તા તેના સંગ પણ છેડી દેજો. કાઈ વા તિરસ્કાર કરવાના નથી, પણ તેનામાં રહેલા પાપા તિરસ્કાર કરવાના છે. વિદુરજીને એવું લાગ્યું કે ધૃતરાષ્ટ્રના કુસંગ મારી ભક્તિમાં વિઘ્ન કરશે, ધૃતરાષ્ટ્રના સંગમાં રહીશ તે। મારું જીવન બગડશે, તેથી વિદુરજી ધરના ત્યાગ કરી ગ’ગાકિનારે આવી પેાતાનાં શુદ્ધ બ્યા કરવામાં જીવન ગાળે છે. તાંદળજાની ભાજી ખાઈને રહેવામાં પણ સ ંતાપ માને છે. ઇંદ્રિયાના ભાગેામાં ફસાયેલે હાય તે શુદ્ધ કર્તવ્યને આચરી શકતા નથી. શુદ્ધ કવ્યૂના આચરણમાં ઇંદ્રિયાના ભાગા પ્રાપ્ત કરવાના હેતુ હેતા નથી, પણ જગતનાં પ્રાણીઓની સેવા કરવાના હેતુ હાય છે. જગતનાં પ્રાણીઓની સેવા એ જ ભગવાનની ભક્તિ છે અને તેમાંથી જ સાચું જ્ઞાન પ્રકટે છે. ઈંદ્રિયામાં ફસાયેલા મનુષ્ય ભક્તિ અને જ્ઞાન શું સિદ્ધ કરવાના હતા ? નિરંતર ઇંદ્રિયાને રાજી રાખવા માટે આહાર કરવાના નથી, પણ અંતકાળ સુધી ઇંદ્રેયા સાજી રહે તેવા આહાર કરવાના છે. ધૃતરાષ્ટ્રે વિદુર માટે ધણું મેકહ્યું તન-મન-ધનથી સક્રિય અને એ જ જીવન શુદ્ધ