________________
કટાબર ૧૯૬૭ ]
મંગલાયતનમ્
अनेकचित्तविभ्रान्ता मोहजालसमावृताः । प्रसक्ताः कामभोगेषु पतन्ति नरकेऽशुचौ ॥
હે અર્જુન, આ રીતે અજ્ઞાનથી માહિત થયેલા અને અનેક પ્રકારે ભ્રમિત ચિત્તવાળા એ લેાકેા માહજાળથી ઘેરાયેલા હૈાય છે. કામ લાગેામાં અત્યંત આસક્તિવાળા આ લાકે અપવિત્ર નરકમાં અર્થાત્ અંધકાર ભરેલી ઘેાર સ્થિતિવાળા જીવનમાં પતન પામે છે. आत्मसंभाविताः स्तब्धा धनमानमदान्विताः । यजन्ते नामयशैस्ते दम्भेनाविधिपूर्वकम् ॥
અહંકાર, મળ, તેઓ ખરી રીતે તે કરતા હાય છે.
વળી પેાતાના મનમાં પેાતાને શ્રેષ્ઠ માનનારા આ ઘમડી લેાકા ધન અને માનના ગથી ફુલાઈને મને પૂજવાના-યજ્ઞ કરવાના ડાળ કરે છે. તેમના યજ્ઞા, તેમનાં સત્કર્મ, તેમનાં દાન અને પરોપકાર માત્ર નામનાં જ હાય છે. કારણ કે તેમાં મુખ્ય તા દસ જ હાય છે અને તેમાં પણ માન, મેાટાઈ અને કીતિની કામના જ હાય છે.
अहंकारं बलं दर्प कामं क्रोधं च संश्रिताः । मामात्मपर देहेषु प्रद्विषन्तोऽभ्यसूयकाः ॥
પ
ગવ, કામ, તથા ક્રોધના આશ્રય કરીને બીજા લેાકેાના દ્વેષ કરનારા પેાતાના તથા ખીજા એના દેહામાં એકરૂપે રહેલા મારા જ દ્વેષ
तानहं द्विषतः क्रूरान् संसारेषु नराधमान् । क्षिपाम्यजनमशुभान् आसुरीष्वेव योनिषु ॥
તેવા ખીજાના દ્વેષ કરનારા, અન્યનું અહિત કરનારા દૂર નરાધમાને આ સંસારમાં હું વારવાર અમંગળ આસુરી ચેાનિએમાં (વાઘ, વરૂ, શિયાળ, સર્પ, સમડી, ગીધ વગેરે જેવી હીન) ચેાનિએમાં નાખુ છું. ત્યાં તેઓ અનેક જીવાને મારે છે અને અનેક વાર ખીજાએથી પાતે મરાય છે.
आसुरीं योनिमापन्ना मूढा जन्मनि जन्मनि । मामप्राप्यैव कौन्तेय ततो यान्त्यधमां गतिम् ॥
હે અર્જુન, પેાતાના આસુરી સ્વભાવને લીધે એવી આસુરી ચેાનિને પ્રાપ્ત થયેલા તે લેાકેા સવના આત્મારૂપ એવા; સત્ય, દયા અને પ્રેમના પૂર્ણ સાગરરૂપ એવા; અખંડ આનંદ અને અવિનાશી અમૃતના ધામરૂપ એવા મારા સ્વરૂપથી ધણા દૂર ચાલ્યા ગયા હાય છે. એથી તેઓ ચિરકાળ સુધી મને પામી શકતા નથી. અને જન્માજન્મ એથી પણ વધારે અધમ ગતિને, ઉત્તરાત્તર અધેાગતિને પામે છે.
ભગવાને આ àકામાં મતાન્યા તેવા સ્વભાવ પેાતામાં કેટલા પ્રમાણમાં છે તે સૌએ તપાસી જોવુ જોઈ એ.
[ શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતા અધ્યાય ૧૬, શ્લાક ૬ થી ૨૦]