Aashirwad 1966 12 Varsh 01 Ank 02

SR No.: 537002
Original Sutra Author: N/A
Author: M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave
Publisher: Aashirwad Prakashan
Publication Year: 1966
Total Pages: 42
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Aashirwad, & India
File Size: 9 MB

Page 32

માનવમંદિ૨ઃ વિચારક્રાંતિનું નૂતન શિખર
સંસ્થાપક: પં. શ્રી દેવેન્દ્રવિજય જય ભગવાન
સ્થાપના
વીસમી સદીમાં કૂદકે ને ભૂસકે આગળ વધી રહેલી યાંત્રિક સંસ્કૃતિના જુવાળમાં પ્રકૃતિના પરમ સર્જન જે માનવી ઉપેક્ષિત બને છે. આવી પરિસ્થિતિમાં માનવમાત્રનાં ઉત્કર્ષ અને કલ્યાણની
વ્યાપક ભાવનાથી નવા યુગને પ્રેરક એવી અપૂર્વ વિચારસરણીથી ૧૯૫૬માં માનવ મંદિરની સ્થાપના કીર્તનાચાર્યલે કસંત શ્રી દેવેન્દ્રવિજયે (જય ભગવાને) મુંબઈમાં કરી. મલબાર હિલ પરના એના ભવનમાં આજે માનવકલ્યાણને લક્ષ્યમાં લઈને વિવિધ પ્રવૃત્તિઓ ચાલી રહી છે.
આ જ વિચારતંતુની એક વિકાસરેખા અમદાવાદ સુધી ખેંચાઈ અને સન ૧૯૬૨માં અમદાવાદમાં માનવ મંદિરની સ્થાપના થઈ
સંનિષ્ઠ રાષ્ટ્રસંત અને સેવક પૂ શ્રી રવિશંકર મહારાજે માનવ મંદિરના ભવનનું ખાતમુહૂર્ત કર્યું હતું એ એક આનંદદાયી અને સૂચક ઘટના છે. ગુજરાત યુનિવર્સિટી વિસ્તારમાં થલતેજ જતા માર્ગમાં માનવ મંદિરનું વિશાળ ભવન તૈયાર થઈ ગયું. ૧૯૬૫ના ફેબ્રુઆરી - માર્ચ માસમાં માનવ મંદિરની જમીન પર અને એના ભવનમાં પંચમહાયજ્ઞના સાંસ્કૃતિક અને માનવસેવાના સાપ્તાહિક કાર્યક્રમથી પ્રવૃત્તિને શુભ આરંભ થયો એ સમયે શ્રીમદ્ ભાગવત-પ્રવચન અને અષ્ટોતરશતપારાયણ દ્વારા પાવનકારી વાતાવરણ સર્જાયું. પ્રજામાં ધર્મભાવનાને આથી ખૂબ જ પિષણ મળ્યું. લાખો માણસોએ એ કથાનું નિયમિત શ્રવણ કરી આત્મતૃપ્તિ અનુભવી. ઉપરાંત સમૂહયજ્ઞોપવીતથી આ૫ણી પુરાણપરંપરાને નૂતન સામાજિક અને આર્થિક માળખાના સંદર્ભમાં પુરસ્કૃત કરવામાં આવી. આ રીતે આધ્યાત્મિક પૃષ્ઠભૂમિકા પર સમાજને એકત્ર કરવાનો પ્રશસ્ય પ્રયત્ન થયો. દંતયજ્ઞ અને નેત્રયજ્ઞ યોજીને બન્ને પ્રકારના વ્યાધિથી પીડાતા દર્દીઓને શાસ્ત્રક્રિયા દ્વારા સારવાર અપાઈ તેમ જ ચશ્માં વગેરે અપાયા હતા.
આ પંચમહાયજ્ઞની પ્રવૃત્તિઓ માનવ મંદિરના
પાયામાં રહેલી માનવકલ્યાણની ભાવનાને કિંચિત પ્રકટ કરી અને એ આદર્શ સુમનની સુવાસ જોતજોતામાં ચોમેર પ્રસરી ગઈ ગુજરાત રાજ્યના તે સમયના માનનીય ગૃહપ્રધાન શ્રી હિતેન્દ્રભાઈ દેસાઈએ આ સમારોહનું ઉદ્દઘાટન કર્યું હતું. તેની વિદ્વતસભાપ્રસંગે ગુજરાત રાજ્યના આરોગ્યપ્રધાન માનનીય શ્રી મોહનભાઈ વ્યાસે હાજર રહી પોતાના પ્રવચનનો લાભ આપ્યો હતો. ગુજરાત રાજ્યના ભૂતપૂર્વ રાજયપાલ શ્રી મહેંદી લાવાઝજંગે આ સમારોહના પૂર્ણહુતિસમારંભમાં હાજરી આપી માનવમંદિરના આ પુનિત કાર્યને પોતાની શુભેચ્છાઓ પ્રકટ કરી નાખ્યું હતું.
માનવ મંદિરની આ ઉચ્ચ ભાવનાના પુરુષની એક વધુ સુવાસિત પાંખડી ઊઘડી તે જ એની વિજ્ઞાન કેલેજ. આમ માનવ મંદિર સક્રિય પ્રવૃત્તિની દિશામાં એક આશાસ્પદ કદમ આગળ ભરે છે.
માનવ મંદિરની ભાવના અને એના સાકાર સ્વરૂપને પ્રથમ ખ્યાલ પંડિત શ્રી દેવેન્દ્રવિજયજીએ આ હતો. આજના પરિવર્તન પામી રહેલા વૈજ્ઞાનિક યુગમાં માનવસેવા દ્વારા પ્રભુસેવાની ભાવનાને પ્રજાની આધ્યાત્મિક સંસ્કારિતાના સંવર્ધનથી અને લોકકલ્યાણને લક્ષમાં રાખી મૂર્તિમંત કરવાની વિચારક્રાન્તિનું સ્તુત્ય નક્કર પગલું તે જ માનવ મંદિર,
આવી સંસ્થાના સંસ્કારવડલાનું બીજારોપણ કરનાર પંડિત દેવેન્દ્રવિજયજીનો પરિચય યથાસ્થાને ગણાશે. તેઓશ્રીને મધુર કંઠ અને હરિકીર્તનને વાસ એમના પિતાજી કીર્તનાચાર્ય શ્રી વિજયશંકર મહારાજ પાસેથી મળેલ. આમ ધર્મસંસ્કાર એમને ગળથુથીમાંથી જ મળેલા છે. વળી શાસ્ત્રીય સંગીતવાદન અને ગાનના ખ્યાતનામ કલાકાર તરીકે એમણે ભારતભરમાં પ્રીતિ મેળવેલી જ છે, પરંતુ ઉપરોક્ત વિચારે એમણે દુનિયાનો પ્રયાસ આરંભ્ય અને ભારતીય સંગીતથી લોકોને મુગ્ધ કરી માન-હૈયાંની એકતા સાધી. બાર વર્ષ સુધી દુનિયાના એકવીસ દેશને સંસ્કારપ્રવાસ ખેડી એમણે માનવ મંદિરની પરમોચ્ચ કલ્પનાને સાકાર કરી.