________________
દરદ અટકાવનારા ઇલાજ
૧. પરેજી પાળતા રોગીને ઔષધથી શું કામ ? - પરેજી નહીં પાળે તો ઔષધ કરે શું કામ ? ૨. હેતે હરડે વાપરો, ટાળે રેગ તમામ,
સુખ-શાંતિ ઊપજે સદા, કેમ ન સુધરે કામ? ૩. બીજબદામમાં બળ બિસ્માર, ખીર કરી જે ખાય. - બળ બુદ્ધિ વધે તેના મસ્તકરેગે જાય. ૪. ફુદીનો ફક્કડ ફાંકડો, ઊલટી ખાતે મહાન,
કરમ કરચલી ગૅસને, નાશ કરે બળવાન. ૫. શંખાવલી સાથે સાત મરી, નાકના રેગો જાય.
નકકી ઈલાજ ચશ્માંને માત્ર એક, નાકે પાણી
પીતાં શીખ. ૬. જીરું ગોળ મેળવી, પૈસાભાર નીત ખાય.
વાયુ વેદના તાવરોગ તુર્ત વિદાય હે જાય. ૭. મધ આદુરસ મેળવી, ચાટે પરમ ચતુર; - શ્વાસ શરદી વેદના, ચોકકસ નાસે દૂર૮. અનાજ મણ એકથી, લેહી તો શેર જ થાય,
ઊતરે વીર્ય સવા તલ, બદનમાં ફેલાય. ૯. ત્રિફલાં, મોથ ને સુંઠ લે, અને મોરપીંછ ભસ્મ, - ગરમ દૂધમાં પાય મટે હેડકી મરણતોલ,
શ્વાસ કાસ સહુ જાય. ૧૦. ગળો, ગોખરુ, આમળાં ઘી સાથે જે ખાય,
ઘડપણ આવે જ નહીં, સદા રહે જુવાન. ૧૧. દવા દેખી વાપરે રાખી પૂર્ણ વિશ્વાસ,
દર્દો દરેક દફે થશે, સુખમાં રહેશો ખાસ. ૧૨. ઓકી દાતણ જે કરે, નરણે હરડે ખાય.
દૂધે વાળુ જે કરે તે ઘર વૈદ ન જાય.
શ્રી “હૃદયેગી ૧૭. રાતે વહેલા જે સૂઈ વહેલા ઊઠે વીર,
બળ, બુદ્ધિ, બહુ ધન વધે, સુખમાં રહે શરીર. ૧૪. મીઠા સબ ખાતા હય, કડવા નહીં કોઈ ખાય;
નીમ પાન જે ખવે તો સબ રોગ મટી જાય. ૧૫. માપસર જમે. ફળ, તરકારી સાત્ત્વિક રાક
છે, મીઠાં ફળ વીર્યવર્ધક છે. દૂધ, છાસ,
ઘઉંની રોટલી આયુષ્યવર્ધક છે. ૧૬. ઉત્તમ નાસ્તે--ખજૂર, કોપરું, દૂધ, ઘઉં,
સાકર, ઘી, ટામેટાં, કેળાં, આંબળાં વગેરે છે. ૧૭. ઊનું ખાઈઓ ને સુએ, તેની નાડ વૈદ્ય ન જુએ. ૧૮. શક્તિ વધવાને કીમિયો–કસરત, પ્રાણાયામ
અને સારો છે રાક. ૧૯ કજિયાનું મૂળ હાંસી, રોગનું મૂળ ખાંસી. ૨૦. સબ રોગોં કે બીચમે દવા બડી ઉપવાસ, - જબતક ગટર સફા નહિ, ભોજન હૈ બડી ત્રાસ. ૨૧. ખાધે સુંઠ ને શીરે, પેટે જન્મ્યો હીરો. ૨૨. આરોગ્યની પરીક્ષા શું ? માથું ઠંડું, પગ
ગરમ, પેટ સા. ૨૩. લાંબું ચાલનારે, ઊંડા શ્વાસ લેવાની ટેવવાળો,
ઓછું જમના, નિયમસર રહેનારો, લાંબુ જીવે. ૨૪. સાચું સુખ સંસારમેં દેહ નીરોગી હોય, - કોડપતિ શું કામને, દુઃખને ડુંગર જોય. ૨૫. આયુષ્યવાન અને બળવાન થવા માટે દરરોજ
આંબળાનો રસ પીઓ. લસણ-કાંદા રોજ ખાઓ, લસણ ખાનાર, ક્ષય (ટી.બી.) થતો નથી. લસણમાં દૈવી ગુણ ઘણું છે.
સુખિયા મિલા ન કઈ મેં સારી દુનિયા ટૂંઢ ફિરા, સુખિયા મિલા ન કોઈ જિસકે આગે મેં ગયા, (૧) પહેલેસે પડે રોય; મને કહે મેરા એક દુઃખ, ઉસને કહા એકવીસ મેં મેરા એક સહ ન શકા, કહાં રખું દૂજા બીસ.