________________
માષ્ટક (૫)
।
तेजोलेश्याविवद्धिर्या साधो : पर्यायवृद्धित : भाषिता भगवत्यादौ, सेत्थंभूतस्य युज्यते ॥
જ્ઞાનસાર
માણસની સૃષ્ટિ એ જાતની છે, શોકમય અને આનંદમય. શાકમય સૃષ્ટિમાં એ જે જે વસ્તુને પામે, જુએ કે મેળવે ત્યારે એ બધામાં શેકને ઉમેરા જ થાય છે. પણ જ્યારે આનદમય સૃષ્ટિનું સર્જન થાય છે ત્યારે બધી વસ્તુએમાં આનદના ઉમેરા થાય છે.
જે પાત્રની અંદર વિષનું બિન્દુ પડેલું હાય તેમાં દૂધ રેડતા જાએ અને એ દૂધ ઝેર બનતું જાય. જેટલું ઉમેરો કરતા જાએ તે-લુ ઝેરવાળુ દૂધ વધતું જાય. દૂધ ખરામ નથી, દૂધ તો મીઠું જ છે પણ પાત્રમાં પહેલાં નાખેલુ વિષબિન્દુ અમૃત જેવા સરસ દૂધને વિષવાળુ કરતુ જાય છે.
પણ એ જ પાત્રની અંદર ગુલાબના અક essence નાખેલા હાય અને પછી એમાં દૂધ નાખતા જાએ તા દૂધમાં સુગંધ આવતી જાય, દૂધ શીતપીણું cold drink બની જાય.
જે દૂધમાં અને તે જ આત્મામાં અને છે. આપણા જીવનપાત્રમાં જો શેકનાં વિષબિન્દુ જ પડેલાં હાય તે સારામાં સારાં અમૃત જેવાં વચનેાને પણ વિષવાળાં બનાવી દઈએ.
ઘરમાં લગ્ન લેવાયાં હૈાય, જાન આવવાની હાય, બહાર શહનાઇ વાગતી હૈાય ત્યારે એવી ખાઇએ પણ છે જે મરી ગયેલી દીકરીને યાદ કરે-કે આજે એ દીકરી હેત તે પરણાવવા જેવી થઇ હાત, એને માટે જાન આવત....એમ કરીને રૂએ, છેડા માંડે.
શું આ રેવાના અવસર છે ? જો રાવાના અવસર હેાત તેા ઘરમાં આ શહનાઇ શેની વાગે? ના, જેના અંતરમાં શાકનું વિષ પડયુ છે એ
ગમે ત્યાં જાય, પછી બહાર શહનાઇએ વાગતી હાય, વાજા વાગતાં હૈય કે આનંદ અને ઉત્સાહની મહેફિલ ઊડતી હૈાય પણ એ તે બેઠા બેઠા રેયા જ કરે. બધા આવીને પૂછેઃ તમે કેમ રડેા છે ?' ‘મને બધું યાદ આવે છે’‘અત્યારે તે એ શેાકમય પ્રસગને ય ખાર મહિના થઈ ગયા ’
પણ યાદ આવી જાય. આ પ્રકૃતિ છે, સ્વભાવ છે. એ જલદી બદલી શકે નહિ.
તમે શઠુનઇ વગાડા, વાજા વગડાવેલું કે દુનિયાનું ઊંચામાં ઊંચુ સ ́ગીત રાખો પણ
એના મનમાં જે શાક પડેલા છે એના ઉપર બહારની વસ્તુ કેમ અસર કરે ? આત ધ્યાન જેનામાં પડેલું છે એવા આત્માએ જ્યાં જાય ત્યાં આ ધ્યાનની હવા લેતા જાય. ભગવાન પાસે જાય તા ત્યાં પણ આ ધ્યાન ઠાલવતા જાય. પ્રતિક્રમણ કરવા જાય અને કેઈની સાથે વાત કરવા બેસે તે ત્યાં પશુ દુઃખનાં રોદણાં. દુઃખની વૃદ્ધિ જ કરતાં જાય.
આત્મામાં પૂર્ણ સુખની વૃદ્ધિ કરવા માટે કહ્યુ` કે આત્મામાં રહેલુ તેજ છે, પ્રકાશ છે, તેજોલેશ્યા છે એની વૃદ્ધિ થવી જોઈએ.
સામાન્ય રીતે તેજલેશ્યાની વૃદ્ધિ, સમતાનું સુખ માણવાની સગવડ સાધુએને વધારેમાં વધારે આપવામાં આવી છે. માટે સાધુતાના પર્યાય જેમ જેમ વધતા જાય તેમ તેમ અંદરની તેજોલેશ્યા વધવી જોઈએ.
ભૌતિક સગવડો સાધુઓને નથી આપી પણ આધ્યાત્મિક સગવડો સાધુએને આપી છે. જે સગવડો દુનિયામાં નથી એ બધી જ સગવડો સાધુને મળે છે.
તમને મેટર મળે, ટેલિફાન મળે, એરકન્ડિશન મશીન મળે, રહેવા માટે આલીશાન ફ્લેટ મળે પછી એનાથી વધારે સગવડ શુ હાઇ