________________
દિવ્ય દીપ
બાળકોને જ્યારે પ્રશ્ન પૂછતાં જોઉં છું ત્યારે જીવનને પૂર્ણ બનાવવા પ્રેમ (love ), થાય કે થેડીકવાર માટે પણ આ બધા આવા પ્રજ્ઞા (wisdom) અને ઈચ્છાશકિત (will)ને બની જાય તો કેવું સારું !
વિકસાવવા પડશે. તમારી પ્રશ્ન પૂછવાની રીત જુદી છે. તમે પ્રજ્ઞા શું ચીજ છે, પ્રજ્ઞા એ બહારથી આવે તે નક્કી કરીને જ આવે છે કે હું જે પ્રશ્ન છે કે અંદરથી વિકાસ પામે છે, પ્રથમ એને પૂછું તેને ઉત્તર આ જ આવા જોઇએ, અને વિચાર કરીએ. એવો ઉત્તર મળે તો મહારાજ સાચા નહિતર લોકો માને છે કે વ્યાખ્યાન સાંભળવાથી, બેટા અને નકામા.
ચોપડીઓ વાંચવાથી આપણે પ્રજ્ઞા લઈ આવીએ. તમે પૂછે, ભાગ્યયોગે હું તમારા પ્રશ્નનો એમ નથી. પ્રજ્ઞા આવતી નથી, પ્રજ્ઞા અંદર છે. અનુકૂળ ઉત્તર આપી દઉં તે તમે બહાર જઈને આત્મા જ્ઞાનમય છે, એ પૂર્ણ જ્ઞાનનો સ્વામી છે. કહેઃ “નહિ, મહારાજ વિદ્વાન છે. મારી ધારણા ત્યારે આ પ્રવચનનું શ્રવણ, વાંચન, મહાપ્રમાણે બરાબર ઉત્તર આપ્યો.” પણ જે તમારા પુરુષના વિચારોનું ચિંતન, સુવાકયેનું મનન ગેખી રાખેલા ઉત્તરથી વિરુદ્ધ આપી દઉં તે આ બધું શું છે? તમારી અંદર જે વસ્તુ રહેલી તમે તરત જ બહાર જઈ કહેવાનાઃ “આપણને અને છે, જે પ્રજ્ઞા છે એની ઉપર તાળું છે, એ તાળાને જ એમને મેળ ખાય એમ નથી. એમના વિચારે છેલવાની આ બધી ચાવીઓ છે. વસ્તુ તે તમારી જુદા છે. અને એ વિચારો આપણને કઈ રીતે પાસે છે. ચાવીઓ વસ્તુ નથી અને વસ્તુઓ બંધ બેસે એમ નથી.”
ચાવી નથી. એટલે તમે પ્રશ્ન પૂછવા ગયા જ નહોતા, તમારે આ હેલમાં આવવું હોય અને બહાર તમે તો તમારા પ્રશ્નનો ઉત્તર સરખાવવા, તાળું હોય તે પટાવાળા પાસે ચાવી માગવી પડે મેળવવા, tally કરવા ગયા હતા. “હું જે છે ને? તાળું ખોલીને જ અંદર પ્રવેશ કરી શકે પહેલેથી માનું છું, એ જ આ બોલે છે કે નહિ!” છો ને? પણ તમે તે ચાવી લઈને ફર્યા કરે છે,
જાંણવાની, સમજવાની, ગ્રહણ કરવાની કે અંદર તે જાઓ જ નહિ. જે બહાર ફર્યા કરશે accept કરવાની તમારી અંદરની માનસિક તે અંદરની શીતળતા અને વિશ્રામની શાન્તિ તૈયારી જ નથી. અને આ તૈયારી ન હોવાને ક્યાંથી મળશે? કારણે જ આટલા બધા ઝઘડા છે.
તમે મહાપુરુષનાં વચનો, પ્રવચન સાંભળી આ વિચાર માત્ર કહેવા માટે નથી પણ ફર્યા જ કરે, અંદર જવા કેઈ કહે તેમ કહો ના, જીવનમાં અનુભવવા માટે છે, જીવન એવું મારી પાસે શાસ્ત્રની ચાવીઓ છે, પછી શું વાંધો બનાવવા માટે છે.
છે? તે અંદર પ્રકાશ મળશે ખરો? બાળકના જેવું મન બનાવો, બાળકની જેમ ઘણા સવારના ઊઠીને ઊંચા સાદે અધ્યાય ગ્રહણ કરવાની, વસ્તુને સમજવાની અને પચાવી વાંચી લે, સુવાક અને પાઠ કંઠસ્થ કરી લે, લેવાની આતુરતા બતાવો. આ આતુરતા જેમ પણ જ્યારે જરૂર પડે ત્યારે એક પણ ન હોય. જેમ વધતી જશે તેમ તેમ તમારી પ્રજ્ઞા ચાવી તાળામાં ફેરવે જ નહિ. (Wisdom) વધતી જશે. ચેતના પ્રજજવળ થશે. ખાવાનું કોઠારમાં ભર્યું છે, કોઠારની