________________
દિવ્યદીપ
છે કે જે હિંસક પણ છે અને પ્રેમી પણ છે ? હિંસક, પ્રેમના અભિનય કરી શકે છે પણ પ્રેમી નહીં બની શકે. પ્રેમના અભિનય કરવા એ બહુ સહેલી વાત છે, બની શકે છે પણ સાચા પ્રેમી થવુ એ મુશ્કેલ છે, કઠિન વાત છે.
જે અહિંસક છે એ જ પ્રેમી બની શકે છે. અહિંસાનું લેાહચુંબક પ્રેમને આકર્ષી લાવે છે. અહિંસક ગમે ત્યાં જાય એ માનવજાતને પેાતાની બનાવી દે છે, અને પૂર્વગ્રહની દીવાલા અંતરાય નથી કરતી, એ દીવાલાથી ઉપર હાય છે.
શાંતિ આવે છે સંયમથી. વિલાસી આત્મા, ભાગી આત્મા, કામી આત્મા, કયારે પણ સ્થિર નથી થઇ શકતા, શાંત નથી રહી શકતા. એનુ મન લટકચા જ કરે છે, એ ચંચળ છે, કોઈ એક સ્થળે શાંત બેસી પણ શકતા નથી.
તમે ભારતના મોટા વૈજ્ઞાનિક સી. રામનનું નામ તે સાંભળ્યું જ હશે. એ જ્યારે નાના હતા ત્યારે એમના પિતાએ એક દિવસ એમને એક પ્રયાગ મતાન્યેા. હાથમાં magnifying glass લીધા. પ્રભાતનાં સૂર્ય કિરણા ઘરમાં આવી રહ્યાં હતાં. રામને હાથ લંબાવ્યેા અને એ magnifying glassમાંથી સૂર્યનાં કિરણા પસાર થવા લાગ્યાં. એ કિરણા અગ્નિ બની ગયાં અને રામનના હાથ દાઝવા લાગ્યા. રામને ચીસ પાડી. પિતાએ કહ્યું “જો, આ કામળ કિરણા પણ એકત્રિત અને છે ત્યારે એક શક્તિ બની જાય છે – અગ્નિની શક્તિ એ શિત કચરાને, વસ્તુને ખાળી શકે છે. તારે કોઇ પણ ક્ષેત્રમાં સફળતા મેળવવાની શકિત જોઇતી હાય તા તારી ઇન્દ્રિયાને એકત્રિત કર, કેન્દ્રિત કર.”
ભારતને રામન જેવા એક શાંત વૈજ્ઞાનિક મળ્યા એનું મૂળ કારણ એમની સ્થિરતા છે. જે સ્થિર છે તે શાંત છે.
અહિંસાથી પ્રેમ આવે છે, સંયમથી શાંતિ આવે છે, તપશ્ચર્યાથી શકિત આવે છે.
દુનિયામાં તમને એવા કાઇ માણસ નહિ મળશે જેણે તપશ્ચર્યાં ન કરી હેાય અને શકિત
૧૬૫
મેળવી હાય. કાઈપણ ક્ષેત્રમાં જોશે તા શક્તિનું મૂળ તપ છે. તપ એટલે ભૂખ્યા મરવું એમ નથી, ખાલી ઉપવાસ એટલે જ તપના અર્થ નથી. જે અંદરથી મનનુ' સ’શાધન કરે છે અને બહારથી ઇંદ્રિયા ઉપર વિજય મેળવે છે તે તપ છે. આ સંશાધન માટે કોઈ પણ વસ્તુની આવશ્યકતા રહે તે ચિંતન કે ઉપવાસ છે. એથી ધીરે ધીરે એ પથ ઉપર આવે છે, સહનશીલ બને છે અને શકિતના સ્વામી અને છે.
ભગવાન મહાવીરની સાધનાનાં આ ત્રણ સાધન હતાં. અહિંસા, સંયમ અને તપ. અહિંસાથી પ્રેમ આબ્યા, સયમથી શાંતિ આવી અને તપશ્ચર્યાથી શકિત આવી, અને એ મહાવીર બન્યા. એ મહાવીર એટલે કહેવાયા કે પ્રાણીમાત્ર પ્રત્યે એમના મનમાં પ્રેમ હતા, ચૈતન્યમાં શાંતિ હતી અને આત્મામાં અનંત શકિત હતી. આ ત્રણ સાધન વડે દુનિયાને એ જે કાંઇ આપવા માગતા હતા એ આપી શક્યા અને આપવા માટે જ
તા એ આવ્યા હતા. એમણે જે આપ્યું એના એક મહાન વારસા આપણી પાસે છે. આપણુ એ ઉત્તરદાયિત્વ છે કે આ મહાન વારસાને ઝીલવા માટે આપણા જીવનપાત્રને મહાન અનાવીએ.
હું
જોઈ રહ્યો છું કે આપણે ભગવાન મહાવીરનું
નામ લઈએ છીએ પણ આપણા પ્રાણામાં ભય છે અને મનમાં મૂર્છા, જેના પ્રાણામાં ભય અને મનમાં મૂર્છા તેમહાવીરના અનુયાયી કઇ રીતે અની શકે ?
જે રાજ્યમાં મારું શૈશવ મેં અભ્યાસમાં અભ્યાસમાં વિતાવ્યું એ મૈસુર રાજ્યના શ્રી નિર્જલિંગાપ્પા મુખ્ય પ્રધાન છે. આપણા મહારાષ્ટ્ર રાજ્યના શ્રી નાયક મુખ્ય પ્રધાન છે. આગળ વધીને શ્રીમતી ઇંદિરા ગાંધી ભારત દેશના વડા પ્રધાન છે પણ ભગવાન મહાવીર તા વિશ્વના, આખી દુનિયાના વડા પ્રધાન છે, ખરું ને?
મૈસુરના મહારાજા શ્રી કૃષ્ણરાજેન્દ્ર એક વખત