________________
પ્રાર્થના અને પુરુષાર્થ આ વાત સદા સ્મૃતિમાં રહે કે પુણ્યને દેખાશે એટલે ધર્મોપદેશક પણ કહેશે કે તમારા ઉદય એટલે સંપત્તિ નહિ પણ સુબુદ્ધિ અને જેવા ભાગ્યવાન કેશુ? પાપને ઉદય એટલે ગરીબી નહિ, પણ દુર્બુદ્ધિ જગત તે ભ્રમમાં છે, માયાએ તે માનવને
માણસ પુણ્યના ઉદયને જગતમાં મેળવેલી ભ્રમમાં નાખ્યો હતો ત્યાં જગતના એ ભ્રમ સંપત્તિ ઉપરથી માપી રહ્યા છે. જેની પાસે ઉપર સંતે certificate આપ્યું. હવે એ બ્રમને કેટલી સંપત્તિ છે અને જેની પાસે વધારે સંપત્તિ ઉડાડશે કેણ? માણસની આ એક પ્રગાઢ નિદ્રા હોય એને સંસારમાં પુણ્યશાળી ગણવામાં છે. એનામાંથી માણસને પ્રબુદ્ધ કરશે કે શું? આવે છે. પણ એની પાસે સદબુદ્ધિ હોય અને જગાડનાર જ ઊંઘી જાય તે! એટલે જ ધીમે સંપત્તિ ન હોય તે લેકે એમ કહે કે ભણેલે ધીમે એ મૂર્છા વધતી જાય છે; પૈસા તરફની ખરે, મગજ સારું પણ સાવ કડકે છે, તકદીર દેટ વધતી જાય છે; સંપત્તિ, મમતા વધતી નથી, ખાલી છે. એટલે એને પુણ્યશાળી ગણવામાં જાય છે અને સુબુદ્ધિ તરફ દુર્લક્ષ થતું જાય છે. નથી આવતું.
સંપત્તિ આવી, ઠીક છે, એવું નથી. એની જેટલા જેટલા તમને સંપત્તિવાન પુરષ સામે વિરોધ નથી અને એને વખોડવા જેવી દેખાશે એ બધા જ તમને ભાગ્યવાન અને પણ નથી. પણ સંપત્તિની સાથે સુબુદ્ધિ આવી પુણ્યવાન લાગશે. અલબત્ત, પૈસો એ પુણ્યથી કે નહિ એ મોટી વાત છે. મળે છે પણ પૈસે એ જ પુણ્ય છે એમ નથી. જ્યારે સંપત્તિ સુબુદ્ધિ સાથે આવે છે ત્યારે જ બે વચ્ચે અંતર છે. પૈસો જે મળે છે એ પુણ્યથી એ લક્ષમી બને છે, જીવનને અજવાળે છે, મળે છે પણ પૈસામાં જ બધું પુણ્ય આવી તમારામાં એક જાતની રાજશ્રી આવે છે. એ ગયું એવું નથી.
રાજશ્રી શું છે? કારણ કે એ પૈસે કેટલીકવાર તે કલ્પના પણ માણસને જીવનમાં રસનું દર્શન થાય. એને ન કરી શકે એવાં પાપોને લઈ આવે છે, પૈસે લાગે કે હું જીવન જીવી રહ્યો છું. એના ન કરવાના કજિયાં તમારી પાસે કરાવી શકે છે, શબ્દમાં મધુરતા હોય, મગજમાં નમ્રતા હોય, પૈસે આત્માની નમ્રતાના રાજમાર્ગને બદલે વિચારમાં ધમ હોય અને આચરણમાં સદાચાર ભયંકર એવા અહંમરના ડુંગરાઓમાં અટવાવી હોય. આ બધી ય વસ્તુઓ કેને લીધે આવે શકે અને પૈસે તમને સંતપુરુષે ના સમાગમમાં છે? સંપત્તિની સાથે સુબુદ્ધિ આવે તે જ આવે. લઈ જઈને ઉપદેશામૃતનું પાન કરાવવાને બદલે
- મહાભારતને એક પ્રસંગ છે. પાંડવો અને મદિરા, માંસ અને મૈથુનના વિષભર્યા ખાડામાં
કૌર શ્રીકૃષ્ણની સહાય માગે છે ત્યારે શ્રીકૃષ્ણ ફેંકાવી શકે.
કહ્યું: “જુઓ, એક બાજુ મારી આ બધી સેના એટલે પુણ્યથી પૈસે મને પણ પુણ્ય એ અને વિભૂતિમત્તા છે અને એક બાજુ હું એકલે પૈસે નથી. અહીં પૈસે જ પાપનું કારણ થઈ છું. એકલે આવું પણ લઢું નહિ. આ બેમાં ગયે. ગણતશાસ્ત્રની જેમ આ જીવનશાસ્ત્ર છે. પસંદ કરવા હોય તે કરી લે. કારણકે મારે લેકે ભ્રમમાં પડ્યા છે અને આ ભ્રમ ઠેઠ ધર્મ મન તે તમે બન્ને સરખા છે. તમે બધા ય સ્થાન સુધી આવી ગયું છે. જ્યાં જરાક પૈસે એક જ બીજનાં ફૂલ છે. મારે મન તમે સમાન