________________
૧૯૧૨)
જૈન સસ્થાઓ,
(૩૩૫
ઉછરતાં બાળકાને માટે તો ઈંગ્રેજી પાંચમા ધોરણ સુધીતે જૈનધર્મના સિધ્ધાન્તાની રસિકવાર્તાતીર્થંકર અથવા સાધુઓનાં સરળ-એધપ્રદ ભાષામાં જીવનચરિત્રા અને કેવળ ગુજરાતી સાદી, ભાષામાં તયાર કરેલી સ્તુતિએ વધારે ધાર્મિક બનાવશે એમ મ્હારી માન્યતા છે. સ ંસ્કૃત્ અથવા માગધી સ્તોત્રા પંદર સતર વર્ષના વિદ્યાથી એ માટે રાખવાં જેથી મૂળ પડેલા સંસ્કારોથી તેમને એમાં રસ પડવા સંભવ છે. તદુપરાન્ત બુધ્ધિવાન, સચોટ છાપ પાડી શકે એવા સામ્ર પાસે વારંવાર શાળાઓમાં વ્યાખ્યાન અપાવવાં.
નવ
આર્મીંગ
તેજ
વિદ્યાર્થીઓને તે ઘેરથી વેગળાજ રાખવા એ ભાવના હજી.. આપણામાં પુનર્ દ્રઢ થઈ નથી એટલે અને રેસીડેન્સીમાં રહેવાની ફરજ ન હેાવાથી. એડી ગ કેવળ સાધનહીનને માટે છે એવી માન્યતા છે. ઓર્ડર્ડંગ-હારટેલના લાભાલાભ ગણાવવાનું આ સ્થળ નથી તેમજ જરૂર નથી, પરંતુ જે એડી ગા હાસ્ટેલા છે તેમાં રવભાવજન્ય શિથિલતા જણાય છે. આપણા ગૃહસ ંસારમાં જે દોષો જણાયછે દોષો ત્યાં દ્રષ્ટિગોચર થાય છે. નિયમ-ડીસીપ્લીન, કામ લેવામાં મકમપણું અને સ્નેહ-દયામાં તફાવત માનતા નથી આપણી હાસ્ડેલા કેટલાક અપવાદ શિવાય ધર્મશાળાની ગરજ સારેછે. વિદ્યાર્થી એનાં માનસિક જીવન કેમ ચાલેછે ! તે અભ્યાસમાં નિયમસર છે કે કેમ? પાતપોતાની ઓરડીમાં શુ કરેછે ? કાણુ આવે જાયછે ? કાની સાથે પત્રવ્યવહાર ચલાવેછે ! કેવાં પુસ્તકા વાંચેછે-એ ખેડીગ સુપ્રીન્ટેન્ડેન્ટ અનેક વ્યવસાયાને લીધે કિવા સારૂ મા` લગાડવાના ભયે તપાસતા નથી. આથી દેખરેખના અભાવે વિદ્યાર્થીઓની હાજરી ખેવાર લેવાતી નથી, અને ઘણીવાર વિદ્યાથીએ નાટક-સીનેમેટોગ્રાફ-પાટી માં મેાજ માણવા જાયછે. વિદ્યાર્થી એનાં વિલા પે તાનાં ખાલકાને ખેડી ગમાં મુકી નિશ્ચિન્ત થાયછે પરન્તુ વિદ્યાર્થીએ કેવલ નિષ્કાળજી થઈ જાય છે. ખેડીંગના સંસ્થાપકાને અવારનવાર મુલાકાત લેવાની દુરસદ નથી હોતી અને પુરસદ હોય તે। અગ ઉથી ખબર આપી આવતા હેાવાથી સર્વ રીતસર થઇ જાય છે. વિદ્યાથી એને ખારાક કેમ મળે છે ? નાકરા સાફસુફ રાખે છે કે કેમ તે પણ ધણીવાર જોવાતુ નથી. આટલા માટે સુપ્રીન્ટેન્ડેન્ટ સ્નેહપૂર્ણ-જવાબદારી સમજનાર હેાવા જોઇએ અને વિદ્યાર્થી એનાં શરીર-મત અને અભ્યાસ વગેરે ઉપર વારંવાર લક્ષ આપનાર જોઇએ. ખેડી 'ગને માટે એક ખાસ દાકતરની આવશ્યકત્તા છે. આ બધી તજવીજને અભાવે ખેડીંગ. વિદ્યા એના સ્વતંત્ર નહી પણ સ્વચ્છંદ વિચારને ઉ-તેજન આપે છે અને ઓરગના ઉચ્ચ હેતુ નષ્ટ થાય છે.
રરિકન એક સ્થળે કહે છે “તમે શું વાંચા છે! એ મને કહે! અને તમે કેવા છે તે હું કહીશ.” આજ ન્યાયે પુસ્તકાલય-વાંચનગ્રહ એ જનસમાજનુ ચરિત્ર કેવુ છે તે કહી આપેછે, વાંચનગ્રહ જેમ વિશાળ-તેની સખ્યા જેમ વિશેષ તેમ જનસમાજની ઉન્નતિ સરળ. જૈના ઉચ્ચ જીવન ગાળતા થાય—હેમની શારીરિક તેમજ આર્થિક સપતિ વધે ગૅસ દહનારે શ્રી મેહનલાલજી લાયબ્રેરી જેવી અનેક લાયબ્રેરી સ્થળે સ્થળે-ગામે
પુસ્તકાલયવાંચનગૃહ