Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14

SR No.: 536514
Original Sutra Author: N/A
Author: Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1918
Total Pages: 186
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Jain Shwetambar Conference Herald, & India
File Size: 18 MB

Page 79

ડો. બેઝની જીવ મીમાંસાં. સુરીશ્વરજી ત્થા હેમચંદ્રાચાર્યજી વિગેરે સાધુઓ પણ રાજકીય પ્રવૃતિમાં ભાગ લેતા હતા; જે આ બધું ખરું માનવાનાં કારણે મોજુદ છે તો શા માટે સાધુ સમાજ આધુનિક સમ- - યમાં પિતે રાજકીય પરિષદનો વિચાર ન કરી શકે? આ સંબંધમાં સાધુઓ સંપૂર્ણ વિચાર કરી. વિથાર દઢ કરી, અને તરત જ તે વિચારને અમલમાં મુકે; અમલમાં પિતે મુકે એટલું જ નહી પણ ગૃહસ્થને પણ તે માર્ગે દોરવે અને આ રીતે સમાજની આગળ પ્રવૃતિ કરીને પછી પોતે ભલે આત્મજ્ઞાનમાં મસ્ત રહ્યા કરે ! જૈનોમાં ધર્મને નામે જે નિર્બળતા પિઠી છે તેને દુર કરાવીને તેઓ આત્માનંદમાં ભવ્યા કરે તે કોઈ પ્રકારને અ- . મેને એટલે કે સમાજને વધે નથી. આટલે અમારે સ્વાર્થ છે; અને સ્વાર્થી હૃદય અનુકંપાની યાચના કરાવે છે અને નહી કે દયાની ? દયા માગવી તે એક કૃપતા છે ! અનુકંપાને લઈને જ તિર્થંકરો પોતે તીર્થ પ્રવર્તાવતા હતા. પણ અનુકંપાની યાચના કરવી અને તે યાચનાને સ્વીકારવી તે બન્ને સમાજની ફરજ છે. આ પ્રમાણે અનુકંપા દાન કરીને જે તેઓ આત્માના આનંદમાં મસ્ત રહેશે તે અમને કોઈ પ્રકારની તેમના પર પણ ઈર્ષ્યા નહી આવે! જ્યારે સમાજેન્નતિ થા દેશેન્નતિના દર્શનના કારણભૂત વ્યક્તિઓમાં
જ્યારે અમે અમારા સાધુઓને જોઈશું ત્યારે અમને તેમને માટે ત્થા અમારા સમાજ માટે અભિમાન લેવાનું કારણ મળશે. અને સર્વ જે પરિવર્તને સમાજમાં થશે તે રાજકીય પરિવર્તમાં પરિપૂર્ણ સહાયભૂત થઈ પડે અને જ્યારે દેશોન્નતિ થાય ત્યારે તે પરિવર્તનના કાર્યમાં તેમના પ્રયત્નો હતા અને તે પ્રયત્નને ટેકો આપનાર આપણે સમાજ હતો તે જોઈને અમોને હર્ષ તો થાય જ.
ड • बोझनी जीव मीमांसा. સર જગદીશચંદ્ર બેઝ સબળ દષ્ટા છે. ઋષિઓ પૂર્વ સમયમાં જેમ જીવનના સંકેત ઉકેલી આપતા અને નવાં દર્શન લેક સમક્ષ રજુ કરતા તે પ્રણાલિકા મુજબ ડોકટર જગદીશચંદ્ર બોઝે દુ.આને “જીવ” ની “ચેતન ” ની મિમાંસા પઢાવવાનું કામ ઉપાડયું છે. એ ઋષિની મિમાંસા પઢવા સારૂ આખી પૃથ્વીના વિદ્વાન માણસો એ ઋષિને નમન કરી રહ્યા છે. ડૉ. બોઝે શોધી કાઢ્યું છે. કે અવાચીન વિજ્ઞાન જેને “જીવ છે કે
ચેતન – કહે છે તે તત્ત્વ દુનીઆની વસ્તુ માત્રામાં વસેલું છે. કેવળ કહેવાતા સજીવ પદાર્થોમાં જીવ છે અને કહેવાતા જડ પદાર્થોમાં જીવ નથી એ માન્યતા હૈ, બેઝની શેધથી ઉડી ગઈ છે.
બધા પદાર્થોમાં “જીવ છે એ કેવી રીતે સિદ્ધ થયું છે?
“જીવ” ની સર્વ વ્યાપકતા સિદ્ધ કરતાં પહેલાં “જીવ ” ના સામાન્ય લક્ષણો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો છે. એ લક્ષણે જ્યાં જ્યાં હાજર હોય, ત્યાં ત્યાં “છવ” હે જોઈએ એમ પછીથી માની શકાય. આપણા દેશમાં બ્રહ્મ, જીવ, અને માયા-એ ત્રિપુટીની જે લુખી ચર્ચા હાલમાં થાય છે તેને અને ડો. બોઝની શોધને કશો સંબંધ નથી. એ ચર્ચામાં રસ લેનારા જે ડૉ. બેઝની શોધથી ગર્વિષ્ટ બનવા ઈચ્છતા હોય તે તેમણે મહે