Page Text
________________
જૈન સમાજ અને રુદયની ઉદરતાની જરૂર,
-
-
-
-
-
-
-
-
બસમાજ થયા. પાછળથી આ બે ભાગમાંથી પાછા દેશવાર જુદાજુદા ભાગ થયા. આરીતે અગ્રેજ પ્રજા, જર્મન પ્રજા, આરબ પ્રજા, હિંદુપ્રજા, આદીકાની પ્રજા વિગેરે પ્રજાએ થઈ ! એટલે સમાજ શબ્દનું પ્રજાના રૂપમાં પરિવર્તન થયું. જુદીજુદી પ્રજા હોવા છતાં પણ લોકોમાં આ વખતમાં ત્યા જુના વખતમાં આત્મભાવના થા આત્મબળ હતું તેટલું જ રહેલું હતું. પણ આગળ જતાં જેમજેમ જુદા જુદા ધર્મો થતા ગયા તેમ તેમ ધર્મવાર સમાજ બંધાતા ગયા. આ જૈન સમાજ, બોદ્ધસમાજ, હિંદુસમાજ એમ સંકુચિત રૂપમાં પ્રથમને સમાજ શબ્દ બદલાયે; આટલેથી જ વાત અટકી નહી પણ ધાર્મિક સમાજે હતા તેના પણ જુદાજુદા જ્ઞાતિવાર પેટા ભાગ થયા. આ પ્રમાણે પ્રથમના સમાજ શબ્દનું અતિ સંકુચિત રૂપ થઈ પડ્યું! જ્ઞાતિવાર ભાગ પડયા પહેલાં ફિરકાવાર પણ ભેદ થયા હતા. વેતાંબર, દીગંબર ત્યા સ્થાનકવાસી ફીરકાઓ થયા, તેમાંથી જ્ઞાતિઓનો ઉદ્ભવ થયે. આપણે તે જૈન સમાજને વિષે જરા લંબાણથી લખવું જરૂરનું છે. હું જન્મથી જ જૈન ગણાતા એવા આખા જૈન સમાજને લઈને કાંઈક વિસ્તારથી લખીશ.
જૈન સમાજના બે ભાગ, જન સમાજ તરફ દષ્ટિ તરફ ફેંકતા આપણે સમાજ શું છે? સમાજ ની બનેલી છે? તેમાં મુખ્ય કયા કયા ભાગે છે? તેને તુરતજ ખ્યાલ કરવો જોઈએ. સમાજ દરેક વ્યક્તિની બનેલી છે, સમાજ અતિવિશાળ સમૂહ છે અને તેના જૈન દષ્ટિએ મુખ્ય બે ભેદ પાડી શકાય. ગૃહસ્થ સમાજ ત્થા સાધુ સમાજ, આ બે સમાજનું જુદાજુદા રૂપમાં વિસ્તારથી કાંઈક વિશેષ દિગ્રદર્શન કરાવીશું.
સાધુ સમાજ, નવા થા જુના સમાજનું ટુંક ચિત્ર, પ્રથમ સાધુ સમાજનું જુનું ત્થા નવું રૂપ જોઈએ! જુના વખતની પ્રકૃતિ ત્થા પ્રયાસો કેવા રૂપમાં થતા હતા તે જોઈએ. પ્રથમતે જે સાધુઓ માત્ર જ્ઞાન મેળવીને આધ્યાત્મિક સુખને જ પ્રયત્ન કરતા તેઓ માત્ર અરણ્યમાંજ વાસ કરતા; માત્ર આહાર વિગેરે માટેજ વસ્તીમાં આવતા. બાકીન કાળ પોતાના આવાસમાં રહી જ્ઞાનનું ચિન્તન કરતા, તેમાંજ આનંદ લેતા અને આ રીતે આત્મહિત કરતા. બીજો વર્ગ જેકે સાંસારિક સર્વ પ્રવૃતિઓથી દૂર રહે તે પણ તેઓ જ્ઞાન મેળવવામાં અને તે જ્ઞાનનું બીજા જીવો પાસે નિરૂપણ કરવા ચુક્તા નહી. જ્ઞાનના નિરૂપણદારા તેઓ સાધુ સમાજને (માત્ર ઉપદેશ તૈયાર કરવાને ) તેમજ ગૃહસ્થ સમાજને (સારા યુક્તિ પૂર્વક દૃષ્ટાંતદ્વારા તેમની ફરજો દર્શાવી) અત્યંત ઉપયોગી થતાં. મતલબ કે તેઓ પોતાને તેમજ બીજા સમાજને પણ ઉપયોગી થઈ પડતા સમાજને ઉપદેશ આપતા અને તે વખતે તેમનામાંથી જે ઉપદેશકો તેઓ ઉત્પન્ન કરતા (જે ઉત્સાહથી પિતાનું કર્તવ્ય બજાવવામાં તત્પર રહેતા ) તેઓને પિતાના જેવા બનાવતા પહેલા તેના જ્ઞાનને, તેની વયને તેના શારિરીક બળને, તેના આત્મિક બળને અને તેની ઉચ્ચ ભાવનાને સંપૂર્ણ વિચાર કરતા. અને આમ હોવાથી જ નવા ઉપદેશકો વા સાધુઓ પોતાની ફરજ ઉગ્ય રીતે બજાવતા. પણ કાળમાં પરિવર્તન થયું! એટલે કે આત્મબળ, હૃદયભાવના Oા જ્ઞાન ક્ષીણ થતાં ગયાં અને તે પરિવર્તને એવી સ્થિતિમાં આવી પહોંચ્યા છે કે જ્યારે સમાજમાં એવી જાતને કુસંપ તથા કલહપ્રીયતાં પડેલ છે કે જે દુર કરી શકાય તેમ દેખા
| SR No. | 536514 |
| Book Title | Jain Shwetambar Conference Herald 1918 Book 14 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Mohanlal Dalichand Desai |
| Publisher | Jain Shwetambar Conference |
| Publication Year | 1918 |
| Total Pages | 186 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Jain Shwetambar Conference Herald, & India |
| File Size | 18 MB |