________________
૧૧૦
- શ્રી જૈન વે, કા. હેરેલા, પાણીની અંદરના એક થાંભલા ઉપર એક લેખ છે, તે વાવને જીર્ણોદ્ધાર કર્યો તે વખતે વાંચવામાં આવ્યો હતો, પણ વાંચનારને સ્પષ્ટ ઉકલી શકો નહોતો. પણ એટલી મતલબ સમજાઈ હતી કે સં. ૧૨૯૨ માં તેને સં ત -એટલે સમરાવી હતી. આ લેખ સંબંધી મી બજેસે પણ ગુજરાતનાં પુરાતન કામો સંબંધીના પોતાના પુસ્તકમાં ઈશારે કર્યો છે. ત્યાર પછી વાવ એક વખત સમરાઈ હશે એમ લાગે છે કારણ કે મી. બર્જેસ લખે છે કે એમાં જે ચોરસ થાંભલા છે, તે ઇ. સ. ની ચૌદમી સદી પછીની શીલ્પકામની તરેહના છે. હું પણ ધારું છું કે જે આરસનાં પગથી તથા થાંભલા છે એ પાછળથી નાંખેલા છે. વ. ૬. માં લખ્યું છે કે આ વાવમાં માતાનું સ્થાનક છે. તેમાં જે માતા છે તેનું નામ, સ્વરૂપ, વગેરે કંઇ આપ્યું નથી. શેઠ અંબાલાલભાઈ ધારે છે, તેમ તે કદાચ તમારી મા હશે. વાવ કે કુંડ સંબંધી જેના પ્રથમાં કંઈ સૂચન જોવામાં આવતું નથી, તેનું કારણ કદાચ એમ હશે કે વાવની માતાને વૈદિક માનતા હશે, જેને નહિ માનતા હેય. થા મા, માં દેવસૂરિની પ્રશંસાને એક શ્લોક છે, તેમાં આપણું દોત્સવ અને વાવ સંબંધી ગર્ભિત ઈશારો હોય એમ જણાય છે. જુઓ પ્રશરિતનો ૦ ૮
वयस्य द्विधाभिः खलु सह कलाभिर्गुणगणाः सहेलं खेलन्तो बहुमतिलते य-तनुवने । यशः श्रीपुष्पस्रक्चयमुरभयःसंशयमयी
महादोला मुक्वा सुकृतरसवापीषु विहृताः । જેમ માતા કુલદેવી હતી તેમ શ્રી વાયુદેવ વાયડના ગ્રામદેવ હતા એમ જૈનેના ગ્રંથ ઉપરથી જણાય છે. આ લેખના આરંભે મુકેલે હા. મા. ને ઍક તેમની રસુતિને છે.* આથી વાવનું જુદું મંદિર હશે, એમ લાગે છે. પાટણના મંદિરમાં વાયુદેવ તથા બીજા દેવોની જે મૂર્તિ છે, તે વાયડથી આવેલી છે, એમ વૃદ્ધ જને કહે છે. આથી વાયુદેવનું જુદુ મંદિર પણ કરવું જોઇએ.
આ ઉપરાંત જેનેના ગ્રંથ ઉપરથી જણાય છે કે એક ગ્રહરા પણું હશે. હા, મા. ઉપરથી જણાય છે કે તેમાં છવદેવસૂરિએ વાવાહિત્યને (મળમાં ઘાયરાત્યિક
*किन्नित्संचलितेऽपि वस्तुनि भृशं यत्संभवान्मन्महे विश्वं यन्मयमीश्वरादिमयतस्पष्टप्रमाणेप्सितम् । संसार प्रसरः परस्तनुमतां यस्यानुरोधेषु य संरोधष शिवं स यच्छतु सतां श्रीचारुतां मारुतः ॥१॥*
-વાજી માત, ભાવાર્થ—જેના સંભવથી સર્વ વસ્તુઓ ચલાયમાન થાય છે, એમ અમે માનીએ છીએ, વિશ્વ જેનાથી ભરેલું છે, જેની ઈશ્વરતા સ્પષ્ટ પ્રમાણથી સ્થાપિત છે, જેની અનુબતાએ કરીને પ્રાણી ને શ્રેષ્ટ સંસારનિર્વાહ થાય છે અને જેના સંરોધથી મેક્ષ પ્રાપ્ત થાય છે તે શ્રી વાવ અને સૌન્દર્યનું દાન કરો.
