________________
७८
શ્રી જેન ક. કે. હેરંડ.
સૂત્રનું ખંડન કર્યું છે તે મને જણાતું નથી. જૈન ધર્મની કોઈ પાત્રે નિંદા કરી નથી. પાત્રો જેન છે. અને તે જ જે વાંધા પડતું હોય તો તે એક આશ્ચર્યકારક ઘટના છે. એ રીતે મુસલમાને બીજી નવલ કથાઓના સંબંધમાં પણ વાંધો શા માટે કાઢી ન શકે આમ જે વાંધે કાઢવામાં આવે તો દેશસેવામાં ઐતિહાસિક જાગૃતિનું કાર્ય નિવિંદને થઈ શકે ખરું? એક કે બે પાત્ર જૈન, મુસલમાન, ખ્રીસ્તી કે વૈશ્નવ કે શૈવ હોય અને તેને હાથે ધારો કે કોઈ ઈષ્ટ કે અનિષ્ટ કાર્યો થાય, તે શું તેથી એક આ ધર્મ કે આખી કામનું અપમાન કરવાનો હેતુ રાખે છે એમ આક્ષેપ મૂકવો વ્યાજબી છે? જ્યારે પાટણની પ્રભુતા મેં સાઈત વાંચી ત્યારે પ્રથમ તે મારા મનમાં જેનોની પ્રભુતાનું ચિત્ર છે એવો ભાવ આવ્યું હતું અને હજી પણ હું તેમજ માનું છું. માત્ર દીલગીરી એટલી જ છે કે જેમાંના કેટલાક swallow makes a summer એ કહેવત સત્ય માને છે.
વીસમી સદી ” માં પ્રગટ થએલા લેખમાં મારા સ્વર્ગસ્થ પિતાએ પિતાને સંશય દર્શાવેલ છે તે છતાં જૈન પત્રના અંકમાં આપે તેમની પર આક્ષેપ કર્યો છે. કદાચ આપના લક્ષમાં તે ન હોય. મારા સ્વર્ગસ્થ પિતાની પાસે ભાટ, ચારણ, કથાનકો વિગેરે આવતા; તેઓ જે વાત કહેતા તેને તેઓ ઉતારો કરતા; તેવી વાતેમાંની એક આ વાત માત્ર ઉતારે છે. એ વાતને ઉપગ સત્યમાન કરવું હોય તે પ્રવિણસાગરમાં કહી શકાતે.
મારે પુનઃ કહેવાની જરૂર નથી કે જેને ભાઈઓને માટે કોઈપણ રીતે હલકા પાડવાની લેખકની તેમ જ મારી વૃત્તિ હતી જ નહિ અને હશે પણ નહિ. બ્રાહ્મણ વૈશ્ય કે જેને કોઈ પણ હે, ગુજરાતી પત્ર ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ પ્રાચીન વસ્તુની યાદ આપી ગુજરાતીઓને રાજદ્વારી ઉન્નતિજ ઈચ્છે છે”
આટલો ખુલાસો જૈન સમાજને સંતોષકારક નિવડશે કે કેમ તે અમારે વાચક વર્ગ ઉપર મૂકીએ છીએ.'
જેનરીશું–આને અકટોબર અને નબર ૧૮૧૬ ને સામો અંક હમણાજ બહાર પડે છે અને તેની નકલ અમને રિવ્યુ લેવા માટે પૂરી પાડવામાં આવી છે. આ માસિક માટે એવી ફરિયાદ કોઈ તરફથી કરવામાં આવી છે કે અમુક ઉપર આક્ષેપ મૂકવામાં આવ્યા છે. ગમે તેમ છે તેને ન્યાય કરવાનું અમો કોર્ટ ન હોવાથી અમારા હાથમાં નથી. પરંતુ એટલું તે જણાવવું પડશે કે તે અનિયમિત ઘણું છે. વળી તેમાં એક બે વખત બે જાતની નોંધ આવી હતી તેથી બે અધિપતિઓ (સંપાદક) હોય એમ લાગે છે. એક તો મુખપૃષ્ઠ પર જણાવ્યા પ્રમાણે રા. ધરમચંદ પરશોતમ શાહ ગોધાવીવાળા છે કે જેણે મુંબઈના દૈનિક પત્રના રીપોર્ટર તરીકે અનુભવ લીધેલ છે અને જે હાલ પણ એક પારસી પત્રમાં રિપોર્ટર છે. રિપોર્ટર તરીકે આ એડિટરે જેન એસોસીએશન એફ ઇંડિયાને તા. ૧૩ મી ફેબ્રુઆરી ૧૯૧૭ ને દિને જે વાર્ષિક મેળાવડો થયો હો તે આ અકબર અને નવેંબર ૧૯૧૬ ના અંકમાં નીચેને પ્રમાણે જે રિપોર્ટ લીધે છે તે રમુજી ધારી અમે નીચે મૂકીએ છીએ