________________
१६६
जैन कोन्फरन्स हरैल्ड.
जमीन, ताप आदि अनुकुळ संजोगो मळतां खोली नीकळे छे अने ते बीज वृक्षरूपे थाय छे तेज प्रमाणे मनुष्यनी शक्तिओ केळवणीथी खीले छे. केळवणी कोने आपवी जोइए ? केळवणी लेनार मनुष्यनुं बंधारणं तपासतां आपणने चार तत्वो तेनी अंदर जणाइ आवे छे. प्रथम स्थूल शरीर, बीजु मन, त्रीचं इच्छाओ, अने चोथो सर्वनो साक्षीभूत आत्मा. तो आ चारे तत्व संपूर्ण रीते खाली नीकळे तेवा प्रकारनी केळवणीनी खास आवश्यक्ता छे; बीजा शब्दोमां कहीये तो शारीरिक, मानसिक, नैतिक अने धार्मिक केळवणीनी जरूर छे.
प्रथम स्थुल शरीरने स्वीलववा अने ते योग्य साधन थाय ते सारूं कसरतनी जरूर छे. चारे बाजुओ दृष्टि फेरवतां आपणने भणेला वर्गनो शरिनो बांधो घणो निर्बळ, फीको अने मंद पडी गयेलो जणाय छे. डो. केल्होगना मत प्रमाणे The weaker and the wiser the world in growing, दुनिया दहाडे दहाडे वधारे डाही पण वधारे निर्बळ थती जाय छे. भूतकाळना महान पुरूषोना ज्ञान साथे अनुभव रुपी ज्ञान प्राप्त करवाथी डहापण वधे पण शरीरनी बाबतमां तो आपणे घणाज निर्बळ छीओ. माटे जे जे शाळाओ स्थापवामां आवी होय अने बीजी स्थापवामां आवे त्यां शारीरीक केळवणीने सारू योग्य कसरत आदि सामग्रीनी खास जरूर छे. तेथी करी शरीर मजबुत थशे अने ते मनुष्य पोतानुं काम सारी रीते बजावी शकशे.
बीजी मानसिक केळवणी-बुद्धि, तत्व अथवा मनने केळववानी जरूरथी तो कोई अजाण्यु नथी कारण के ते केळवणीथी मन सांकडं रहेतुं नथी पण विशाळ ने उदार बने छे. · पुर्व काळनो इतिहास, सायन्स, नीतिना प्रश्नो सर्व बाबतो जाणवाने केळवायेखें अने सुशीक्षित मन वधारे उपयोगी छे. केळवणी शिवाय हालना समयमां अेक पगलुं पण आगळ भरी शकाय तेम नथी. दरेक धंधामां पण केळवायेलो वर्गज आगळ वधी शके छे अने सारूं धन पेदा करी शके छे. हालनो जमानो हरीफाइनो छे. पण ते साथे जणावर्बु जोइओ के फक्त गोखी मारी मगजने, बहारना विचारोथी भरवू ते खरी केळवणी कही शकाय नहि. मानसिक शक्तिओ वधे अने तेथी originality नवं उत्पन्न करवानी शक्ति पण वृद्धि पामे तेवी केळवणी मळे तोज उपर जणावेला केळवणीना लाभ प्राप्त करी शकाय.
त्रीजी नैतिक केळवणी. आपणी अंदर जुदी जुदी लागणीओ, इच्छाओ छे तेमां केटलीक आत्मविकाशमां सहाय करे तेवी छे अने केटलीक तो मनुष्यने नीच बनावे छे तो पहेला प्रकारनी वृत्तिओ, दया, करुणा, वधुत्वभावना, प्रेम, भक्ति, निःस्वार्थता खीले अने बीजा प्रकारनी वृत्तिओ-क्रोध, द्वेष, अदेखाइ, मान, कलह करवानी इच्छा संयममां रहे तेवी केळवणी मानसिक अने शारीरिक केळवणी करतां पण वधारे अगत्यनी छे.
मनुष्यनुं मन केळवायेलं होय, तेनुं शरीर मजबूत होय पण जो ते केळवणीनो दुरुपयोग करे, अने पोतानुं ज्ञान स्वार्थ साधवामां अने बीजाने छेतरवामां वापरे ले ते कुपात्रने हाथ पडी कही शकाय. केळवणी जे अक शक्ति छे. तेनो उपयोग अथवा दुरुपयोग थइ शके. माटे जे लोको तेनो दुरुपयोग करे छे तेओ केळवणीना पवित्र नामने कलंकित करे छे. अने अभण वर्गने खोटे रस्ते दोरवाने सहायभूत थाय छे. माटे ते दुर करवाने नैतिक केळवणी आपवी जोइए..