________________
તા. ૧-૬-૧૯૩૯.
જેન યુગ.
જકા–રા.મ.
જગતના રંગ–દંગ.
મહાત્માજી:–ના વાઈસરોય સાહેબ, વડા જજ તેઓ સેન ફ્રેન પ્રોળ ફતેહ અપાવે એમાં કાંઈ શંકા નથી, સાહેબ, ના ઠાકોર સાહેબ, દરબાર વીરાવાલા સાહેબ, હું કારણ કે તેમના હાથમાં મેટી જસરેખા છે. પણ બાપુ રહ્યા આપ સૌની માફી ચાહું છું. હું આપને ત્રિવિધ ત્રિવધે સીધાસાદા અને કામ પડયું. જેને માટે ઉપમા ન જડે તેવા શ્રી ખમાવું છું. આપ સૌ પણ મને ક્ષમજે કારણ કે, મારા વીરાવાળા સાથે. આના કરતાં તે કેડલ પણ સારો હતા. પણ ઉપવાસથી ધમેન્દ્ર બાપુને અને શ્રી વીરાભાઈને જે હૃદય આ બધી કથની કંઇ ખાર મુકાય છે? વજુભાઈ અને હીરાણી પશે થવો જોઈએ તે ન થયો. હદય પલ્ટો ન થાય તે જોવાએ તે તને કડ કરી નાખ્યું. પણ આપણુથી તા રહેસ્વાભાવિક પણ છે જ. ઉપવાસ કરનારને દીલમાં હિંસા આટા
વાય પણ નહીં અને સહેવાય પણ નહીં એવું થયું છે. એક મારતી હતી. તેથી હિંસામય ઉપવાસ આધ્યાત્મિક અસર કઈ તરક નદી અને બીજી તરફ વાઘ વાળ ન્યાય છે. અરે બાપુ, રીતે ઉપજાવે? આ સત્ય પણ મને તુરત ન સમજાત. પણું ભલું તમે રાજકોટ આવીને તે અહિંસાની ટોચે પહોંચવાની ધુનમાં થજે કાઠી કુળદિપક દરબાર વીરાવાળાની અવળચંડી બુદ્ધિનું કોકડું ભારે ગૂંચવી નાખ્યું. કે જેના પરિણામે મને આ યથાર્થ સત્યના દર્શન થયા છે.
શ્રી સુભાષ બોઝ –ભાઈ, મેં તે માંદગીને ખાટલેથી અને હિંમતભેર હું આવું ધડાકા નિવેદન રજુ કરી શકો છું.
ગાંધીજી ઉપર જે ઐતિહાસિક પત્રો લખ્યા હતા તેમાં સ્પષ્ટ ચુકાદાથી મળતા લાભ હું છોડી દઉં છું. અને વીરાવાળા
જણાવ્યું હતું કે-રાજકેટને વિષે આપ ગંભીર ભૂલ કરી રહ્યા ઉદાર થઈ આપે તેજ લઈ લેવા પ્રજાને વિનવું છું.
છે. પણ મહાત્માજી એમ માને ખરા? આખરે મારી આગાહી શ્રી વીરાવાળા અને ઠાકોર સાહેબ –વાહ! મહા- મુજબ રાજકેટનું પરિણામ કેટલું ખરાબ આવ્યું? ગાંધીજીને ભાછ વાહ! આપે તે ખૂબ કરી. આખરે પણ આપને ખરા પાસેશ્વાસે હિંસાની ગંધ આવે છે પણ હું કહું છું કે આગળ સત્યના દર્શન સાંપડયાં છે અને અપુર્વ હિમ્મત બતાવી આ કરતાં હિંસા ઘણી ઓછી થઈ ગઈ છે. જે બધા રાજસ્થાઐતિહાસિક નિવેદન આપે વ્હાર પાડયું છે! એથી અમારા મોમાં એક સાથે સત્યાગ્રહ ઉપાડ્યો હોત અને બ્રીટીશ સરદિલમાં આનંદના ઓ ઉભરાયાં છે ! ખરેખર આવી હિંમ્મત કારને છ મહીનાનું અલ્ટીમેટમ આપ્યું હતું તે અઢાર મહીકાવીરલાજ બતાવી શકે છે અને તે આપની હિમતની નામાં રાતો-પીળા હિન્દમાં સ્વરાજ' હાથ-વેંતમાં આવીને ઉભું ખૂબ ખૂબ કદર કરીએ છીએ. અને એ નિવેદનના અનુવાદ રહેત એર ! હવે અમારા આ પ્રગતિવાદી બ્લેકના પરાક્રમ જગતની સર્વ ભાષામાં કરાવીને હું ચવા પ્રબંધ કરીએ છીએ! ભાળજે.
શ્રી પરમાનંદ કાપડીઆ:–ખરેખર સમયની જ બલીહારી ૫ડિત જવાહર – રહેવા ઘોને સુભાષ બાબુ ! તમારા છે! એજ અર્જુન હતા અને એજ ધનુષ્યબાણ હતા પણ રાષ્ટ્રપતી પદમાં ઓલ ઇન્ડીયા કોંગ્રેસ કમિટીની ઓફીસમાં સમય દેવે અર્જુનને પરાસ્ત કરાવ્યો અને કાબાએ તેને લુંટી કેટલી મંદતા આવી છે? હું યુરોપ બેઠે તમને કાગળ લખતા લીધે ! એવુંજ આજે રાજકોટની ધરતી પર બની રહ્યું છે. તે તેને તમે જવાબ સરખે પણ નહેાતા આપતા! અને શું શક વર્તાવનાર પુરૂવવર ગાંધી આજે વચનભંગી તરીકે રાજ- એમ સામાની નબળાઈ જોઈ અલ્ટીમેટમ આપવાથી સ્વરાજ કેટની દુનિયામાં ગવાઈ રહે છે અને બ્રિટીશ સરકારને મળવાનું છે? બાબુજી ભૂલતા નહિં કે- સ્વરાજ તે આપણું તેબા કિરાવનાર ગાંધી વીરાવાળાને હાથે આજે લુંટાઈ રહ્યો બાંવડામાં બળ આવશે ત્યારે જ મળશે. છે. એક સમયબળ !
-
શ્રી નરીમાન અને છે. અરે ભાઇઓ, કોગ્રેસમાં હવે શ્રી દોલતસિંહજી –વાણીયા રાજ લેશે ? તે પહેલાં તે હળાહળ કળજુગ આવ્યો છે. પરિણામે પિલ જોઈને ફેસીઝમ પરશુરામે જેમ કેટલીવાર પૃથ્વીને નક્ષત્રી કરી હતી તેમ હું પેસી ગયું છે! એને પ્રત્યક્ષ દાખલા અમારી જમાન વધી મારે લીંબડીને વાણી રહિત કરીશ ત્યારે જ મને જંપ રહી છે તે છે. અમે બે તે હતા તેમાં હવે સુભાષ બાબુ પણ વળશે કુંભાર કારભારી પણ એ વાતમાં પૂર્ણ સમ્મત છે. ભવ્યા છે. પણ હવે અમારે બેટા આક્ષેપ કયાં સુધી સહવા?
શ્રી દલભજી પરીખ બાપુ વાણીયા વિના તે રાવ- તેથી તે મેં (ખરે) જવાહરલાલને ટીમ આપી દીધી છે. મેં ણનું રાજ ગયું એ લેક કહેવત સાંભળી છે કે નહીં ? (સભા) આ નવે પક્ષ સ્થાપે છે અને હું (નરીમાન) છાશવારે વાણીયા તે તમારા લીંબડીનું નાક છે. પણ એમાં તમારો કહું છું કે કોંગ્રેસ પ્રધાન મંડળએ કશું ઉકાળ્યું નથી. દેવ નથી એ તે વિનાશwા વિરીત વૃદ્ધિઃ બાકી રાજક- બકે આઝાદીની કુચ અટકાવી છે. ટમાં જોયું ને વાણીયાઓનું પરાક્રમ અને હજુ ગાંધીજી ડે. ખાનસાહેબ:– કાંગ્રેસ મીનીસ્ટરની ન્યાય પ્રિયતાની રાજકેટની પ્રયોગશાળામાંથી કઈક નવા અખતરાઓ કરી તમને ખબર જ નથી. દેખો કે–મેં મારા છોકરાને સરકારી તમારી સાફાશાહી જમાતને ધનાવશે. અને અમારું આ કામમાં ડખલ કરવા બદલ પકડાવ્યો છે. ન્યાયની તુલા બહિષ્કારનું રામબાણુ શસ્ત્ર તે ચાલુ જ છે કે જે ભલભલા હાથમાં લીધા પછી પિતાનાને મેહ શું? ભૂપતીને પાણી પાઈ દેશે.
સેનાપતિ બાપટ:-હિન્દને આઝાદી ત્યારે જ મળશે કે શ્રી ઢેબરભાઇ–દુર્લભજીભાઇ, બાપુએ રાજકોટમાં જ્યારે આત્મહત્યા યાને જલ સંસાધી લેતા લેકે થઇ જશે. આવીને તે ભારે કરી. આના કરતાં તે લડતનું સુકાન છેવટ એ મહાકાર્યની પહેલા હું મારાથીજ કરવા માગું છું, તેનું સુધી સરદાર સાહેબના હાથમાં હોત તે ઠીક હતું. કારણ કે મુહુર્ત પણ રત્નાગીરી જેલમાં બેઠા નક્કી કર્યું છે. ૨૩ મી