________________
તા. ૧૫-૨-૩૪.
-જૈન યુગ
૧૨૭
દારને આધીન છું. યુદ્ધની એક કેદી છું' તેણે કહ્યું
વિવિધ વિષય. રશિયાનો અમલદાર સર્વ શક્તિશાળી છે. એનો વિરોધ કરવાની શકિત કેવળ સમ્રાટજ ધરાવી શકે છે. પોતે કહે
એક જૈન ભાઇનું મહાદાન. તેમ કરવા તૈયાર હોય તે મુકિત છે, નહિ તે મૃત્યુ છે.” આની જરાપણ તમાં ત્રિીએ ન કરી અને જણાવ્યું કે તા. ૨૮-૧-૩૪ ના ‘હરિજન બંધુના મલબાર પત્રમાં ‘હું મૃત્યુથી છુટવા માગતી નથી પણ તમારાથી છુટવા મહાતમા ગાંધીજીના પ્રવાસનું વર્ણન આપ્યું છે તેમાં જણામાગું છું' પિએ કાલની આશા છોડી પિતાની થઈને વ્યું છે કે:રહે એમ કીધું કે તેણી તેની સામે ધસી એટલે સૈનિકાએ
‘ગુરૂવાયરથી ગાંધીજી કાલીકટ થઈને ઉત્તર મલબારમાં તેને પકડી પૂરી દીધી. બીજા કેદીઓને પિટ્રોએ જણાવ્યું
ગયા. ને ત્યાંથી પાછા કાલીકટ આવી એક દિવસ લપટા કે જે તેણી મારી પાસે બે દિવસ રહેવાનું કબુલે તો
જઈ આવ્યા. કલપટા એ કાલીકટથી ૫૦ માઈલ દુર પશ્ચિમ તેમને બધાને છોડી દેશે અને ગામ બહાર જવાની રજા
ધારના પહાડ પર વાઈનાડ તાલુકામાં આવેલું રમણીય સ્થળ આપશે.
છે. આ તાલુકામાં પર્વત-પ્રદેશના અસ્પૃશ્યોની સંખ્યા આશરે આ કેદીમાં જે મહત્ત હતા તેણે કિસી પાસે જ ૪૨ હજારની છે, જયારે સવર્ણો માત્ર ૨૮ હજાર છે. આ ખાનગીમાં જણાવ્યું કે પોતે એસ્ટીઅને જસસ છે ને ૪૨ હજાર અરાના પણ ૧૩ વિભાગ છે ને તેમાં પણ આજ રાત સુધીમાં કોઈપણ હિસાબે વિયેના પહોંચી જવું
ઓછી વસ્તી અસ્પૃશ્યતાની શ્રેણીઓ છે. અહીની જંગલી જોઈએ, નહિ તે આખાય દેશ સંકટમાં આવી પડશે. અસ્પૃશ્ય જાતેમાંથી પચાસેક માણસે સભામાં આવ્યા હતા. મટિ પિટ્ટનું માની જ તો અમે ઇટી તેમ કરી શકીએ? આ લાકે ખેતરોમાં અને ચા કેરીના બગીચામાં મારીનું તેણીએ કહ્યું –
કામ કરે છે, ને રોજની ત્રણ પૈસાની ડગર કમાય છે. સભામાં
એ લેકે બધાની જોડાજોડ બેઠા હતા, પણ મારે કહેવું જોઈએ - “ એટલે તમે એમ કહે છે કે તમારા બચાવ ખાતર કે એમની જોડે બેસવું કે એમની નજીક ઉભવું મહા વસમું હું મારા સતિત્વને નષ્ટ કરું ?'
હતું. એમનાં કપડાંએ મેલથી કાળા રંગ ધારણ કર્યો હતો,
ને એમનાં શરીરમાંથી ભયાનક દુર્ગધ છુટતી હતી કે નાક બેટી મારે માટે નહિ, પણ આપણા દેશ માટે. કાળ જાય. એમનાં મેલા શરીર, વીખરાયેલા લાંબા વાંકડિયા દેશ પાસે બીજી કોઈ વસ્તુની શી ગણતરી હોઈ શકે? વાળ, ભયાનક લાગતી આંખે બધુજ એમની જંગલી દશાની તુ એસ્ટીઅન છે. તારે દેશ સંકટમાં આવી પડે છે. અને આપણે એમની જે અક્ષમ્ય ઉપેક્ષા કરી છે તેના પુરાવા તારે દેશ તારી પાસેથી એક બલદાન માગે છે. આપણી આપતું હતું. એ લેક એકજ કપડાનું ચૂથ થઈ જાય લાખે ઓસ્ટ્રીઆની બહેનના સતિત્વના રક્ષણ માટે, ત્યાંસુધી તે પહેરી રાખે છે. એ કપડું ધુએ તે કયાંથી? એવા આપણું હારે ઓસ્ટ્રીઆના ભાઈના પ્રાણ ઉગારવા ઉષ્ણ પ્રદેશમાં પણ ૧૫ દિવસે સામાન્ય રીતે નહાય છે, અને માટે. આપણા દેશની પ્રતિષ્ઠા માટે અને આપણી માતૃ- છ દિવસે નહ હું એ તે અસાધારણ વૈભવ મનાય છે. હવે ભૂમિના ગાર માટે તું આટલે ભાગ પણ નહિ આપે? કેટલાક જવાનેએ આ લેકની હીન દશા સુધારવાને કેડ કસી છે. જે દેશ વિજયી થશે, તો આબાલવૃદ્ધ પ્રજા તારાં યશોગાન મુકત કરી ગાશે અને કહેશે કે દેશના રક્ષણ માટે લાગશે? ફિટ્સી ! તું થોડીક વીરતા અને બળથી કામ કિસી નામની આદર્શ સ્ટ્રીઅન મહિલાએ બહુમૂલ્ય કરી શકે તો, દેશની વેદિ પર તારી આ બહુમૂયવાન આહતિ આપી હતી. કિન્સી! જરા વિચાર કરી છે. આહતિ થશે. બોલ શું જવાબ આપે છે ?' એક બાજું તારું સતિત્વ છે, અને બીજી બાજુ તારા દેશનું ભાવી. તને અધિક પ્યારું શું લાગે છે?'
કરીશ’ ફિસીએ કહ્યું. x x x x ક્રિસી વિચારવા લાગી કે શું તે પિની કુત્સિત
બીજે દિવસે કાલના અધ્યક્ષપણ હેઠળ એક સેના ઈચ્છા પુરી કરી દે? પછી કાલને મોઢું બતાવવું ? વિયેનાથી આવી. દુશ્મનને મારીને ભગાડી દેવામાં અંતે પિતાના જીવનને અંત આણવાનો. એને અર્થ એ કે આવ્યા. કાલ' અપૂર્વ ઉત્સાહથી દેવાલયમાં ત્રિીને ગોતવા કાલંને સદાને માટે વિયોગ. અરે ! હજી તો તેની સાથે લાગે; પરંતુ ત્યાં તેને કેવળ બે લાશ મળી–એક હિસીની બહુજ થોડા દિવસ રહેવા પામી તેની સાથે પ્રેમ કરવામાં અને બીજી પિટેિની ! ! આમ આ વાત ખલાસ થાય છે. આવતું સુખ તે અનુભવ્યું નથી. આંખમાં આંસુ ભરાયાં. ભિખારણ પણ એક પાતપરાયણ, ખાનદાન, અને સતિ
થઈ શકે છે, અને દેશના માટે સતિત્વ પણ જાળવી ‘ફિલ્મી ! હજી પણ તું માયા મેહમાં પડી છે? પણ આખરે પિતાના શરીરની આહુતિ આપી શકે છે એ આ વિચારી તે જે કે માતૃભૂમિના માહથી અધિક મત વાતને સાર છે. બીજા બે વાર્તાને ટુંક સાર આવતા બીજે કયો હોઈ શકે છે જયારે વિદેશીએ તારા દેશ પર કોઈ અંકમાં આપી આ ગ્રંથનું અવલોકન કરીશું. આક્રમણ કરશે અને તારી લાખ બહેનના સતિત્વનું
તંત્રી, ખંડન કરશે, ત્યારે તને તારું આ સતિત્વ શું કામ