Jain Yug 1926 Ank 05

SR No.: 536265
Original Sutra Author: N/A
Author: Mohanlal Dalichand Desai
Publisher: Jain Shwetambar Conference
Publication Year: 1926
Total Pages: 53
Language: Gujarati
Classification: Magazine, India_Jain Yug, & India
File Size: 6 MB

Page 10

વ્યક્તિ સ્વાતંત્ર્ય
ઇચ્છા મુજબ હલમલવતા. એ તે પ્રજાને કેટલીક આદર્શ સૂચનાઓ આપી, દૂર ખસી જાય છે અને મહાપુરૂષના ગૌરવથી એનું સફળ તંત્ર નિહાળ્યા કરે છે. એ કૈલાસવાસી થાય છે, ત્યારે છેલ્લી ઘડીએ પેાતાની અનર્ગલ દૌલતને રાષ્ટ્રને અધીન કરતા જાય છે. સંતાનેાને માટે લક્ષ્મીભડારે। ભરી રાખવામાં એ માનતા નથી. લક્ષ્મીન'નેાનાં સંતાનેાને તે નિધન અને સ્વાવલંબી જોવા ઈચ્છે છે. એણે પોતે ગરીબી
૨૦૭
જોઇ છે, એટલે એ એની મહત્તા સમજે છે.
ગઇ કાલે જ વિટ્ટેડ થએલા આવા નરવરની આત્મકથા અમદાવાદનું સાધુ` સરસ્વતી-માઁદિર ગુજરાતને ચરણે ધરે છે. ગુજરાતના લક્ષ્મીસૂતાને એમાંથી કટૂંઇક પ્રેરણા મળશે. ગરીમેાને એમાંથી વ્યવસ્થા શક્તિ અને આત્માન્નતિના મેધપાઠ મળશે, તે સસ્તા કાર્યાલયની વર્ષોંની ઝુબેશ લેખે લાગી ગણુાશે.
આ બાબતને ઉકત તત્રીએ જે ખુલાસા તે માસિકના ગત શ્રાવણમાસના અંકમાં આપ્યા છે તે મનનીય હાવાથી અત્ર મૂક્યા છે.
હું પણુ વ્યક્તિસ્વાતંત્ર્યને ખુબ હિમાયતી છું એમ તમને મારા લેખાના ઉંડા અભ્યાસથી જણાઇ આવશે. પણ તમે જે વ્યક્તિ સ્વાતંત્ર્યની વાત કરે। છે. એમાં ત્રણ વાર્તાને ગુંચવી નાખી છે, માટેજ તમને શંકા થઇ છે. એ ત્રણ વાતા તે આ છે. (૧) વ્યકિતગત સ્વતંત્રતા (૨) સમાજગત સ્વતંત્રતા (૩) સમાજગત પરતંત્રતા. આ ત્રણે વાતાનું એકેએક નિવારણ કરીશું તેા ખુલાસા થઇ જશે.
(૧) વ્યકિતગત સ્વતંત્રતાઃ—જે કાર્યની સાથે આપણને એકલાનેજ લેવાદેવા હાય, ત્યાં આપણે ગમે તેમ કરવાને સ્વતંત્ર છીએ. એકલા માણુત દશ વાગ્યે ખાય કે બાર વાગ્યે ખાય, રાટલેા ખાય કે ભાત ખાય આમાં એ કેવળ સ્વતંત્ર છે. લગ્નમરનાં ખર્ચની સાથે આપણુને એકલાને જ લેવાદેવા હાય, સમાજ કે સમાજમાંના બીજા કાને એ સાથે કશી લેવાદેવા ના હૈાય, તેા આપણે ગમે તેવાં ખર્ચ કરવાને સ્વતંત્ર છીએ. પણ સાચા પ્રશ્ન તા એ છે કે આપણે વ્યક્તિગત સાચી સ્વત ંત્રતા ભાગવી
""
વ્યકિત સ્વાતંત્ર્ય.
‘પાટીદાર’ નામના માસિકના વિદ્વાનૂ તંત્રી રા. નરસિંહભાઇ ઇશ્વરભાઇને એક સજ્જને સવાલ પૂછ્યો કે તમારા ઘણા વિચારો મને રુચે છે, પણ એક વિચાર ખુંચે છે, તમે લગ્ન મરણનાં ખર્ચ ઉપર અંકુરા મુકવાનુ' વારંવાર કહે। છે, એવું કહેવાના એક પણ પ્રસંગ જવા દેતા નથી. વાત સાચી છે કે એવાં ખર્ચ ઓછાં થાય તેા લાભજ છે, પણ એવાં ખર્ચ જેમને કરવાની ઈચ્છા હોય તેમણે શા માટે નહિ કરવાં ? એમની સ્વતંત્રતા ઉપર શા માટે અંકુશ મુકાવા જોઈએ ? હું વ્યક્તિસ્વાત`ત્ર્યના હિમાયતી છું ને તેથી એવા અંકુશ મને ખુંચે છે.'
શકીએ છીએ ? ના. આપણે પાધડીના ધાટ ખલીશકીએ છીએ ? ના. આપણે મુછ મુંડાવી કે દાઢી રાખી શકીએ છીએ ? ના. આપણે ધર બાંધવાના વહીવટ ને પતિ ફેરવી શકીએ છીએ ? ના. આમાં સમાજને કશી લેવાદેવા નથી, છતાંયે વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા ભાગવી શકતા નથી. તેવી જ રીતે લગ્નન મરણનાં ખર્ચો કરીએ છીએ, તે આપણી પેાતાની જ ઇચ્છાથી કરીએ તેવાં કરીએ છીએ? એમાં આપણી વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા કામે આવે છે? બહુ ઉંડા વિચાર કરશેાતા જવાબ મળશેઃ ના. પાણીમાં ઉતરવું હાય તે છતાં યે તરવું હેાય, જીવવું હાય તા શ્વાસ લેવાને માથુ પાણી બહાર રાખવું જ જોશે; આખું શરીર બલે પાણીમાં રહે, પણું માથુ તા પાણીની સપાટી ઉપરજ રાખવું જોઇશે; જો એ પણ પાણીમાં ગયું તેા ડુબ્યા સમજો. તેવી જ રીતે સમાજમાં પણ રહેવું હેાય તે છતાં યે તરવું હાય, જીવવું હાય તા માથુ' ઉપર રાખવું જ જોઇશે, બુદ્ધિ વાપરવી જ જોઇશે, વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા સાચવવી જ જોઇશે; ભલે બધા વ્યવહાર સમાજમાં કરી, પણ બુદ્ધિ વાપરીને, વ્યક્તિગત સ્વતંત્રતા વાપરીને જ કરવા જોઈશે; જો એ ખુદ્ધિનિકેતન