________________
૩૬
જૈનયુગ
મહાવીર—Superman,
[ અનુસધાન ગત વર્ષના પૃષ્ટ ૩૪૭ થી ચાલુ. ]
महावीर - जीवननां दृश्यो.
અંદરના જગતને બહાર પ્રકટાવવું એનું નામ નીવન. ચીતારા પેાતાના કાઈ અનુભવને બહાર પ્રકટાવવા માટે કાપડ, રંગ, પીછી વગેરે પદાર્થોના ઉપયાગ કરે છે; શિલ્પી એજ રીતે પત્થર, ટાંકણુ વગેરેના ઉપયાગ કરે છે; તેમજ આત્મા બહાર પ્રગટવા માટે શરીર, અને તમામ દશ્ય દુનિયાના ઉપયાગ કરે છે, પણ માત્ર તે જ પદાર્થીના અને એટલાજ પ્રમાણમાં કે જે અમુક સ્ત્રજનકાર્ય માટે
અનિવાર્ય હાય. સ્ત્રજેલી ચીજ, ભાવ, શબ્દ, ચિત્ર
એ સૃષ્ટાનું બાહ્ય સ્વરૂપ છે, અને તેથી એમાં એક બિંદુ પણ એવું ન હેાય કે જે હેના પોતાના સ્વરૂપને બંધ બેસતું નહાય તાત્પય કે સ્વભાવતઃ શુદ્ધ સ્રજનકાર્યોંમાં સ્વભાવતઃ સમ્પૂર્ણ કરકસર અને સાદાઇ હાય તે તે પદાર્થોના ઉપયોગ કરે છે, પણ પેાતાને
તે પદાર્થોંથી પર્ માને છે. પદાર્થ અને આશય એ અન્ને પર એનું સ્વામીત્વ હાય છે. એકને તે પેાતા પર સ્થાપતા નથી. તે સ્રષ્ટા છે, સ્રષ્ટિ નથી; રાજા છે, પ્રજા નથી; કર્તા છે, કર્મ નથી; જીતનારા છે, જીતાયલા નથી.
અંદરની દુનિયાને અનુરૂપ એવી દુનિયા બહાર– પેાતાની આસપાસ-પેાતાના દેહમાં અને દેહની આસપાસના વાતાવરણમાં ઉત્પન્ન કરવી એજ ‘ ભરપૂર જીવન. ' બહારની દુનિયાને પાતામાં ઉતારવી એનું નામ જીવન નથી-એ તેા અકરાંતીઆપણું છે, વ્યભિચાર' છે. અંદરની દુનિયા બહાર પ્રકટ થવા, તનમનાટ કરે ત્યારે હેને વ્યક્ત કરવા માટે તથારૂપ પદાર્થો દૃશ્ય જગતમાંથી પસંદ કરવા-ગઢવવા ધડવા-અને એ દ્વારા, પેાતાને વ્યક્ત કરવા એનુંજ નામ જીવનકલા. કાઇ છૂટી છવાઇ ઇચ્છાને તાવે થઇને નહિ પણ પેાતાના આગલા સ્વરૂપના પ્રાગટય પૃચ્છતા તનમનાટને ખેલવા દઇને, બહારની દુનિ
ભાદ્રપદ–આધિન ૧૯૮૨
યાના પદાર્થોના ઉપયાગ થાય તે આશય વગરના, ‘સ્વતંત્ર’,૨ સહજ હાઇ બંધન રહીત, કલેષ રહીત, આનંદમય હાય છે.
વીર–સશક્ત પુરૂષનું અંદરનું જગત સમરસ–ધ?જેમાં એક અવયવ ખીજા અવયવથી છૂટા' કે ખળવાખેાર્ ન હેાય એવું હેાય છે, તેથી તે વજ્રમય કહેવાય છે,–એને રતિ’– અરતિ' થવા પામતીજ નથી. એથી ઉલટું જેની અંદરની દુનિયા એવી સમરસ-એકાકાર-ધŁ નથી, જેનું મન ખુદ્ધિથી જૂઠ્ઠાઇ રાખે છે અને ખુદ્ધિ મનથી જૂદાઇ રાખે છે—હનામાં કલહ છે, અવ્યવસ્થા છે, અશક્તિ છે અને હેને લીધે ખાદ્ય દુનિયાના પદાર્થી હેના પર આકર્ષણ અને જય કરી શકે છે. તેથી તેવા મનુષ્યનું જીવન ખાદ્ય દુનિયાના અનેક પદાર્થો તરk પરતંત્રતા પૂર્વક ખેચાતું અને ખાદ્ય દુનિયાના પદાથોઁથી ધબ્બા ખાતું–મુંઝાયલું અને કલેષરૂપ જ હાય છે. એવા મનુષ્યા માટે ‘ઈલાજ’–આષધિની આવશ્યક્તા છે, કે જે ઔષધિ એની અંદરની દુનિયાના વિકાર અને વૈમનસ્યને હટાવે; અર્થાત્ એને ‘તાલીમ’ની–સસ્કારની આવશ્યકતા છે, કે જે એને ગુલામમાંથી રાજા બનાવે; આકર્ષીતા પદાર્થને બદલે આકર્ષીક લેચુંબક બનાવે.
નરી વિદ્યા ભણુવાથી આ પિરણામ નથી ઉપજી શકતું.. વિદ્યા પણ બહારનું આકર્ષણ છે. એ પણ
66
૧ ઉલો પસાચ સ્થિ ''–આચારાંગ સૂત્ર આત્માર્થીને ઉદ્દેશઆશય ન હોય.
આચારાંગ સૂત્ર. કુશલ ( વિકાર રહિત. મળ સ્વરૂપના ૨ “ ઘરે પુળ નો મઢે નો મુદ્દે આનદમાં સદાકાળ રહેતા પુરૂષ) તેા નથી બાયલા, નથી છૂટેલા.
૩ સરખાવા દશવૈકાલિક સત્ર,અ૦૨, ૩૦૩, ગા. ૨૦૧