________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ડિસકાડર્સ - વાર્તાલાપ, વિવરણ-પ્રથા રૂઢિગત, ઐતિહાસિક પરિમાણો પડકારી ભાષા, વૈચારિક ભૂમિકા, સાહિત્ય, ફિલ્મ વગેરે માધ્યમોના ગ્રોતોને, મેડિકલ હેવાલો વગેરેને પ્રાધાન્ય આપે છે. સ્ત્રીઓનાં લખાણો, વૃત્તાંતો, ડાયરી, પત્રો વગેરે સ્રોતો પર ભાર મૂકે છે.
આમ મારો વિષય સંસ્થાન યુગમાં ગુજરાતમાં સ્ત્રીઓની ભૂમિકામાં સ્ત્રી-સમાજ સુધારકો, તેમની વિચારસરણી, સ્ત્રી-પત્રકારો, સંસ્થાઓ, મુસ્લિમ અને પારસી સ્ત્રીઓના ગુજરાતના સામાજિક પરિવર્તન અંગે પ્રકાશ પાડે છે. આદિવાસી લોકસાહિત્યમાં વ્યક્ત થતી સ્ત્રીઓની સામાજિક ચેતના, સ્ત્રીઓના કાયદાઓ, આંદોલનોને આવરી લેતો અભ્યાસ રજૂ કર્યો છે. વિશેષ કરીને ૧૯મી અને ૨૦મી સદીની ગુજરાતની સ્ત્રીઓની ભૂમિકા ચર્ચા છે. “Unknown Voices : Women and Social change in Gujarat' એ શીર્ષક હેઠળ પુસ્તક તૈયાર થઈ રહ્યું છે.
હાલમાં ગુજરાત યુનિવર્સિટીએ અનુસ્નાતક કક્ષાએ ઇતિહાસમાં “સ્ત્રી ઇતિહાસ” ઉપર પેપર અભ્યાસક્રમમાં દાખલ કર્યું છે. તેથી ગુજરાતીમાં “નારી ચેતનાનો ઇતિહાસ” લખી રહી છું. નારી ઇતિહાસ ઉપરના લેખોની યાદી પાદનોંધ ૧૫ થી આપેલી છે.
પાદનોંધો ૧. શિરીન મહેતા, ધી પેઝન્ટ્રી એન્ડ નેશનાલિઝમ : એ કેસ સ્ટડી ઑફ બારડોલી સત્યાગ્રહ (મનોહર
પબ્લિકેશન, ન્યુ દિલ્હી, ૧૯૮૪). ૨. શિરીન મહેતા, “ધી ગ્રોથ ઑફ ભાવનગર પોર્ટ- ૧૭૨૩-૧૮૯૬, ક્વાર્ટરલી રીવ્યુ ઑફ હિસ્ટોરિકલ
સ્ટડીઝ, કલકત્તા, જાન્યુ-માર્ચ, ૧૯૮૩, ગ્રંથ ૨૨, નં. ૪ પાના ૩૦-૩૭ ૩. ધી મહાજન્સ એન્ડ ધી બીઝનેસ કોમ્યુનિટીઝ ઑફ અમદાવાદ, વિજેન્દ્ર ત્રિપાઠી, સંપાદક, બીઝનેસ
કોમ્યુનિટીઝ ઑફ ઇંડિયા', (ન્યુ દિલ્હી, ૧૯૮૪) પાના. ૧૭૩-૧૮૩. કન્ટિન્યુઇટી એન્ડ ચેઈન્જ ઈન અરબન ઇન્સ્ટિટ્યુશન : એ કેસ સ્ટડી ઓફ મસ્કતી ક્લોથ મહાજન ઓફ અહેમદાવાદ ૧૯૦૬-૧૯૪૭', મકરન્દ મહેતા સંપાદક, અરબનાઈઝેશન ઇન વેસ્ટર્ન ઇંડિયા : હિસ્ટોરિકલ
પરસ્પેક્ટિવ (અમદાવાદ, ૧૯૮૮) પાના ૧૭૫-૧૮૯. ૪. “સોશ્યલ બેકગ્રાઉન્ડ ઑફ સ્વદેશી મુવમેન્ટ ઇન ગુજરાત, ૧૮૭૫-૧૯૦૮' Vidya, Gujarat Univer
sity, અમદાવાદ, જાન્યુઆરી ૧૯૮૧, ગ્રંથ ૨૪, નં. ૧ પાના. ૩૧-૪૬. ૫. પૈઝટ્સ ઓસરશન ઇન ગુજરાત એન્ડ ક્વીટ ઇંડિયા મુવમેન્ટ. Nineteen Forty Two' “સામીપ્ય’ :
એપ્રિલ ૯૧ - માર્ચ ગ્રંથ ૯, નં. ૧-૨, પાના ૭૪-૮૦, ૧૯૯૨. ૬. ધી કાસ્ટ સીસ્ટમ એન્ડ ધી સોશ્યલ રિફોર્મ મુવમેન્ટ ઇન ગુજરાત ઇન નાઇનટીન્થ સેચુરી જર્નલ ઑફ
ધી ગુજરાત રીસર્ચ સોસાયટી”, મુંબઈ, ઓક્ટોબર ૧૯૬૫, ગ્રંથ ૨૭, પાના ૩૧૫-૨૦. ‘એ સ્ટડી ઑફ પ્રેક્ટિસ ઑફ સ્લેવરી વિથ સ્પેશ્યલ રેફરન્સ ટુ ગુજરાત’ જર્નલ ઓફ ગુજરાત રીસર્ચ
સોસાયટી, મુંબઈ, જાન્યુઆરી, એપ્રિલ, જુલાઈ, ઓક્ટોબર ૧૯૬૬, નં. ૧-૪, પાના. ૭૪-૭૯, ૮. “દક્ષિણ ગુજરાતના પાટીદારો અને અનાવિલોની જ્ઞાતિ-સુધારણાની દિશા' “સામીપ્ય”, અમદાવાદ,
ઓક્ટોબર-ડિસેમ્બર, ૧૯૮૮, નં. ૧-૨ ૯. “સોશ્યલ કૉન્ડયસનેસ ઓફ આદિવાસીઝ ઑફ સાઉથ ગુજરાત : એ કેસ સ્ટડી ઑફ ધેર ફોલ્ક લિટરેચર',
‘પ્રોસીડિંગ્સ ઑફ ધી ઇડિયન હિસ્ટરી કેંગ્રેસ', ગોવા યુનિવર્સિટી, ગોવા, ૧૯૮૭, ૪૮ સુવર્ણ જયંતી
زبرد
અંક.
૧૦, “ગુજરાત પોલિટિક્સ ઓન ધ ઇવ ઓફ ધ ફેંગ્રેસ સેશન ઓફ સુરત, ૧૯૦૭', પ્રોસીડિંગ્સ ઑફ ધી
પથિક • વૈમાસિક – ઓક્ટો.-નવે.-ડિસે.૨૦૦૩ • ૨૪
For Private and Personal Use Only