Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નબળી માટીની દીવાલ તૂટી પડી હતી; બાકી તો દીવાલોમાં થોડી ઘણી તિરાડો પડી હતી. પરંતુ ૨૩ મી જુલાઈના સખત આંચકાને લીધે ખૂબ નુકશાન થવા પામ્યું હતું. આ આંચકો એટલો બધો જોરદાર હતો કે તેની અસર છેક વીરમગામ, ભાવનગર, મોરબી અને રાજકોટ સુધી પહોંચી હતી. આ ધરતીકંપ વખતે દરેક આંચકાની અગાઉ ધીમા ગડગડાટવાળા અવાજો નોંધાયા છે. આંચકો ન લાગ્યો હોય છતાં આવા ઘણા અવાજો નોંધાયા છે.
પાળિયાદવાસીઓ અને બાજુનાં ગામડાંમાં રહેનારાઓએ ધરતીકંપ કદી અનુભવ્યો નહોતો એટલે આવા મોટા અવાજો અને આંચકાને લીધે તેઓ સ્વાભાવિક રીતે જ્યભીત થઈ ગયા હતા. અનેક તરેહની વિચિત્ર વાતો અને ગપગોળા ચાલુ થયા હતા. ખેડૂત કરતાં વેપારીવર્ગના માણસો વધારે ભયગ્રસ્ત દેખાતા હતા. પરિણામે ૧૪મી જુલાઈ સુધીમાં જે લોકોની શક્તિ હતી તે લોકો બધા ગામ છોડી ચાલી ગયા હતા. ખેડૂતો પોતાનાં ઢોરઢાંખરની સંભાળ રાખવા રહ્યા હતા. તેઓ પૂરની બીકે ઊંચી જમીન પર તંબુઓ અને છાપરાં બાંધીને રહેતા હતા.
કાઠિયાવાડમાં બે ધરતીકંપ નોંધાયા છે. તેમાં એક પાળિયાદનો અને બીજો પાળિયાદથી ૧૨ માઈલ દૂર રાણપુર ગામે થયો હતો. બંને ધરતીકંપોની અસર પાળિયાદ અને તેની આસપાસ થઈ હતી. એ સૂચવે છે કે આ પ્રદેશના ભૂગર્ભમાં ધરતીકંપોને અનુકૂળ કોઈ ખાસ તત્ત્વ આવેલું છે. કચ્છના ૧૮૧૯ના મહાન ધરતીકંપ વખતે મધ્યકાઠિયાવાડ નુકશાનમાંથી બચી ગયું હતું. ભૂતકાળમાં આવા મોટા ધરતીકંપો ઘણા લાંબા ગાળે થાય છે. જ્યાં કાંપ જામવાથી જમીન બની છે, એવા પ્રદેશના સીમાડે સખત નુકશાન થવાનો સંભવ છે. મધ્યકાઠિયાવાડમાં તો જમીનની સપાટીથી થોડા ઇંચ નીચે સર્વત્ર સખત પથ્થરનું આચ્છાદન છે. તેથી મોટા ધરતીકંપ કાઠિયાવાડમાં થાય એ લગભગ અસંભવિત છે.
૧૯૩૯માં દક્ષિણ અમેરિકામાં ચિલપ્રદેશમાં સમુદ્રમાં ૪૩ માઈલ ઊંડે ધરતીકંપ થયો હતો. પૃથ્વીના થરો ૪૩ માઈલ ઊંડે પ્લાસ્ટિક દશામાં હોય છે. પૃથ્વીના પેટાળમાં કિરણોત્સર્ગી પદાર્થોના કિરણોત્સર્ગની ગરમી ઘણી વધી ગઈ હોય તેથી ફૂલેલો લાવારસ જોર કરતાં ઉપરના ખડકોના થરો ધણેણી ઊઠે છે. ૧૯૩૯માં બિહારમાં ભૂકંપ થયો તેની માત્રા ૮.૨ ની હતી. જેમાં ૧૦ હજાર માણસો માર્યા ગયા હતા.
નવેમ્બર, ૧૯૪૫માં બલુચિસ્તાનના મકરાણ કાંઠે સમુદ્રમાં ધરતીકંપ થયો. તેનું એક વિચિત્ર પરિણામ આવ્યું. સમુદ્રમાંથી કાદવનો એક જ્વાળામુખી બહાર આવ્યો. તેથી સમુદ્રમાં ૪૦ ફૂટ ઊંચાં મોજાં ઊછળ્યાં અને તે મુંબઈ સુધી પહોંચ્યાં ત્યારે તેની ઊંચાઈ સાડા છ ફૂટ હતી. મુંબઈના સમુદ્રકાંઠા પરથી કેટલાક માણસો તણાઈ ગયા
હતા.
૧૯૪૪ અને ૧૯૪૬માં જાપાનમાં અને ૧૯૪૯માં કોલંબીયામાં ૮.૧ રિક્ટર સ્કેલના વિનાશક ધરતીકંપો થયેલા.
૧૫મી ઓગસ્ટ, ૧૯૫૦ના રોજ આસામમાં ગર્જના સાથે ધરતીકંપ થયો હતો. જયારે દેશમાં સ્વાતંત્ર્ય દિનના ઉત્સવના દીવા ઝગમગ્યા ત્યારે આસામમાં વગડામાં છાવણી નાખીને પડેલા એક અંગ્રેજે આ ધરતીકંપ જોઈને અને અનુભવીને તેનું વર્ણન લખ્યું છે. લખીમપુર, શિવસાગર, સદિયા અને હિમાલયના વિક્ટ પહાડોમાં થયેલા આ ધરતીકંપથી ઠેકઠેકાણે ડુંગર તૂટીને નદીનાળામાં પડવાથી પાણીનો પ્રવાહ અટકી ગયો અને પછી જયારે બહુ પાણી ભરાવાથી એ બંધ તૂટ્યા ત્યારે પ્રલયકારી પૂર આવ્યાં. પરંતુ સદ્ભાગ્યે આ ધરતીકંપ મહદ્અંશે નિર્જન પ્રદેશમાં થયો હતો તેથી જાનમાલની ખુવારી ઓછી થઈ હતી. ધરતીકંપ કરતાં પૂરથી જાનમાલની વધુ ખુવારી થઈ. સુબાનસીટી ખાતે રોકાઈ ગયેલી નદી ફરી શરૂ થતાં ચોતરફ પૂર ફરી વળ્યાં હતાં. મોજાં ૭ મીટર જેટલાં ઊંચાં થયાં હતાં. પ૩ર માણસો પૂરમાં મૃત્યુ પામ્યા હતા. બ્રહ્મપુત્રા સહિત ઘણાં નદી-નાળાંનાં વહેણ બદલાઈ ગયાં.
પથિક સૈમાસિક - જાન્યુઆરી-ફેબ્રુઆરી-માર્ચ ૨૦૦૧ - ૧૨
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 535484 |
| Book Title | Pathik 2001 Vol 41 Ank 04 05 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Bhartiben Shelat, Subhash Bramhabhatt |
| Publisher | Mansingji Barad Smarak Trust |
| Publication Year | 2001 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Pathik, & India |
| File Size | 3 MB |