Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણું રાષ્ટ્રગીત : આપણા રાષ્ટ્ર માટે બે ગીતે રાષ્ટ્રિગીત તરીકે સ્વીકારવામાં આવે છે ? (૧). કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોરની રચના “જનગણમન..” અને (૨) બંકિમચંદ્ર ચટ્ટોપાધ્યાયરચિત “વંદેમાતરમ .” આ બંને સ્વાતંત્ર્યદિન ની ઉજવણી પ્રસંગે રાષ્ટ્રગીત તરીકે ગવાય છે. રાષ્ટ્રગીત એ પણ રાષ્ટ્રધ્વજની માફક એકતાનું પ્રતીક છે. ‘જનગણ-મન'ના રચયિતા બંગાળી કવિ રવીંદ્રનાથ ટાગેર છે કે જેમની મહત્તમ સાહિત્યકૃતિ “ગીતાંજલિ" માટે એમને નેબેલ પારિતોષિક એનાયત થયું. એ ટાગોર માત્ર કવિ જ ન હતા, બકે એક મહાન દેશભક્ત પણ હતા.
આપણું રાષ્ટ્રગીત ક્યારથી અમલમાં આવ્યું એ પણ જાણવા જેવું છે. બંધારણીય કારોબારીએ કયું રાષ્ટ્રગીત પસંદ કરવું એની ચર્ચા-વિચારણા બાદ ૧૯૫૦ની ૨૪ મી જાન્યુઆરીના રોજ આ ગીતની પસંદગી થઈ. ખરેખર તે કવિવર ટાગોરનું મૂળ કાવ્ય ખૂબ લાંબું છે. એ કાવ્યમાં કુલ પાંચ કડી છે, પ્રત્યેક કડીમાં છ છ ચરણ એટલે કે કુલ કે ચરણેનું કાવ્ય છે, પરંતુ આપણા સ્વીકારેલા રાષ્ટ્રગીતમાં તે માત્ર પ્રથમ કડી જ સ્થાન આપવામાં આવેલ છે. રાષ્ટ્રગીતની પ્રથમ કડી આ પ્રમાણે છે:
જનગણ-મન-અધિનાયક જય હે, ભારત-ભાગ્યવધાતા, પંજાબ સિંધ ગુજરાત માઠા દ્રાવિડ ઉત્કલ બંગા, વિશ્વ હિમાચલ યમુના ગંગા ઉચ્છલ જલવિતરંગા, તવ શુભ નામે જાગે, તવ શુભ આશિષ માગે, ગાએ તવ જયગાથા, જનગણ-મન-અધિનાયક જય હે, ભારત ભાગ્યવિધાતા, જ્ય હે, જ્ય હે, જય હે, જય જય જય હે.”
૨૭ મી ડિસેમ્બર, ૧૯૧૧ ના રોજ કલકત્તા મુકામે મળેલ હિંદી રાષ્ટ્રિય મહાસભાના અધિવેશન પ્રસંગે આ રાષ્ટ્રગીત સૌ-પ્રથમ વાર ગવાયેલું. આ રાષ્ટ્રગીત આપણી માતૃભૂમિની પ્રશંસાનું ગીત છે. એ સહિષ્ણુતા અને રાષ્ટ્રિય એકતાને સંદેશ પાઠવે છે. રાષ્ટ્રગીત કયારે અને કઈ રીતે ગવાય એના પણ ચોક્કસ નિયમ હોય છે, જેનું પાલન કરવાની પ્રત્યેક નાગરિકની પવિત્ર ફરજ છે:
(૧) 'વજવંદન અને રાષ્ટ્રગીત એકી સાથે જ થાય, દવજવંદન રાષ્ટ્રગીતના ગાન સાથે થાય છે.
(૨) જ્યારે રાષ્ટ્રગીત ગવાતું હોય કે એની ધૂત ચાલતી હેય ત્યારે દરેક જણે સાવધાનની સ્થિતિમાં જ ઊભા રહેવું જોઈએ.
(૩) રાષ્ટ્રગીતના દરેક શબ્દનો અર્થ જાણવો જોઈએ તથા સાચી ઢબે ગાતાં શીખવું જોઈએ. બેટ ઉચ્ચારે અને કઢંગી રીતે રાષ્ટ્રગીત ગાવું એ રાષ્ટ્રગીતનું અપમાન છે.
(૪) કોઈ પણ જગ્યાએ રાષ્ટ્રગીત ગવાતું હોય કે એની ધૂમ ચાલતી છે. ત્યારે ત્યાં હાજર રહી, સાવધાનની રિથતિમાં ઊભા રહી, રાષ્ટ્રગીત પૂરું થાય ત્યાં સુધી રાષ્ટ્રગીને ગઈ રાષ્ટ્રગીતનું ગૌરવ જાળવવું જોઈએ.
(૫) સમૂહમાં ગાન કરે ત્યારે રાષ્ટ્રગીત વાદી અરે રે ઉત્સાહથી ગાવું જોઈએ.
આપણી રાષ્ટ્રિય મુદ્રા : આપના ચરણ સિક્કા કે રૂપિયાની નેટ ઉપર, સરકારી બધાં પુસ્તકો અને કાગળમાં એની છાપ અવશ્ય જોવા મળશે. આ ચિઠ્ઠ? જાપ શ્રી સરકારનો પ્રાણ છે.
સારનાથને સમ્રાટ અશોકના સિંહસ્તંભના શીર્ષભાગને રાષ્ટ્રિય-મુદ્રા તરીકે સ્વીકારવામાં આવેલ છે. રાષ્ટ્રિય મુદ્રામાં ત્રણ સિંહાકૃતિ જોવા મળે છે. જરા ની નીચે જશે તે ચક્રની ડાબી અને જમણી બાજુએ બે પ્રાણીઓની બાકૃતિ દેખાશે. જાણે છે એ બે પ્રાણીઓ કયાં છે એ ? ચક્રની ડાબી
[ અનુ. પાના ૬ નીચે ] પથિક
ઓગસ્ટ/૧૯૦
For Private and Personal Use Only
| SR No. | 535346 |
| Book Title | Pathik 1989 Vol 29 Ank 11 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | K K Shastri and Other |
| Publisher | Mansingji Barad Smarak Trust |
| Publication Year | 1989 |
| Total Pages | 36 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Pathik, & India |
| File Size | 3 MB |