Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૧૨ ]
આગારનું અવલોકન
'(૧૩)
(૨) દેશ-મૂલગુણ -પ્રત્યાખ્યાન. આ પ્રત્યેકના પાંચ + આહા-પ્રત્યાખ્યાનના દસ ભેદ ભણાવતી વેળા પાંચ ઉપપ્રકારે છે.
આ ઉપર્યુક્ત કેટલાંક પ્રત્યાખ્યાન ભિન્ન ગણાવતાં નથી. ઉત્તરગુણ-પ્રત્યાખ્યાનના બે પ્રકારે છે : (૧) પચ્ચકખાણું ભાસ (ગા. ૩)માં એ નીચે મુજબ સર્વ-ઉત્તરગુણપ્રત્યાખ્યાન અને (૨) દેશ-ઉત્તરગુણ- દર્શાવાયા છે:પ્રત્યાખ્યાન. તેમાં પહેલા પ્રકારના નીચે મુજબ (1) નવકારસલિય, (૨) પરિસી, (૩) પુરિમ, દશ ઉપપ્રકારે છે :
(૪) એકાસણુ, (૫) એકલઠાણુ, (૬) આયંબિલ, (૧) અનાગત, (૨) અતિક્રાન્ત, (૩) કેટિસહિત, (૭) અભÉ, (૮) ચરિત્ર, (૯) અભિગ્રહ અને (૪) નિયંત્રિત, () સાકાર, (૬) નિરાકાર, (૭) (૧૦) વિગઈ. આ કૃતિપરિમાણ, (૮) નિરવશેષ, (૯) સ કૃત અને આ પચફખાનાં સૂત્રે પૈકી દા. ત. ‘એગાસણું” (૧૦) અદ્ધા'.
નું સુત્ર જતાં જણાય છે કે એમાં કેટલાકે આગારનાં અહા’ પ્રત્યાખ્યાન સમયની-કાળની મર્યાદાવાળું નામ “આભાર’ના ઉલ્લેખ સહિત અપાયાં છે તે પ્રત્યાખ્યાન છે. “ અહા ” અર્થ ‘કાળ' થાય છે. કેટલાકનાં કેવળ નામ જ રજૂ કરાયાં છે. આમ કરવા એથી આ પ્રત્યાખ્યાનને “કાલિક પ્રત્યાખ્યાન' પણ પાછળ કઈ હેતુ છે કે નહિ અને હોય તો કરો એ કહે છે. આના નીચે મુજબ ૧૬ પ્રકારે છે :- જાણુવું બાકી રહે છે. નમુક્કાર સહિત-મુઠ્ઠિસહિય, પરિસી, સપેરિસી,
પચ્ચક્ખાણુનાં વિવિધ સૂત્ર વિચારતાં નીચે પુરિમ, અવ, એગાસણ, બિયાસણ, એગલહાણ, મુજબના ૨૨ મામાને એમાં સ્થાન અપાયેલું આયંબિલ, નિવિનય, તિવિહાર અભદ્ર, ચઉ- જણાય છે: વિહાર અબ્બક્ટ્ર, પાણહાર, ચઉવિહાર, તિવિહાર 1. ૭, ૨. અણુબેગ, ૩. અલેવું,’ ૪. અને દુવિહાર
. અસિત્ય, ૫. આઉટણુ-પ્રસારણ, ૬. ઉકિમંત–વિવેગ, | આને લગતાં સંસ્કૃત નામ નીચે પ્રમાણે છે:- ૭. ગિહત્ય-સંસ૬, ૮.-ગુરુ-અબ્દુઠ્ઠાણું, ૯. ચેલ* નમસ્કાર સહિત-મુષ્ટિ સહિત. પૌરવી. સા. અ. ૧૦, દિસામાહ, 11, પછ-કાલ, ૧૨.
પડુચ-મખિય, ૧૩. પારિઠ્ઠાવણિય, ૧૪. બટુ-લેવ, પૌરૂષી, પૂર્વાર્ધ, અપાઈ, એકાશન, યશન, એકસ્થાન,
૧૫. મહત્તર, ૧૬. લેવ, ૧૭. લેવાવ, ૧૮. સવ– * અચાન્સ (આચામામ્સ), નિર્વિકૃતિક, ત્રિવિધાહાર
સમાહિ-વત્તિય, ૧૯. સસિલ્ય, ૨૦. સહસા, ૨૧. અભક્તાર્થે, ચતુર્વિધાહાર અભક્તાર્થ, પાનાહાર,
* સાગારિય, અને ૨૨. સાહુવયણ. ચતુવિધાહાર, ત્રિવિધાહાર અને દિવિધાહાર. *
આ પ્રત્યેકનું સંસ્કૃત સમીકરણ તે તે આગારની ૧ આ પ્રત્યાખ્યાન શ્રુતકેવલર, દશપૂર્વધર, અને જિન- સમજણ આપતી વેળા હું કૌસ દ્વારા સૂચવીશ. ક૯પી માટે હોઈ હાલમાં આપણા દેશમાં એને ઉચ્છેદ છે, જ્યાં પાઈયે અને સંસ્કૃતમાં ભેદ નથી ત્યાં કસ
આ પૈકી “નમુક્કાર-સહિત મુદ્ધિસહિય”થી માંડીને આપીશ નહિ. ચવિહીર અબ્બ” સુધીનાં પ્રત્યાખ્યાન પ્રભાતિક છે, ચારે બાકીનાં સાયંકાલને અંગેનાં છે.
- ૧. અચ્છ--અછ' એટલે સ્વચ્છ, નિર્મળ. ૨ સામાન્ય જૈને આને નકારસી' કહે છે. કેટલાંક : ૪ આને લગતા શત્રમાં પાંચ આંગાર સાધુને હંગતા ‘નવકારસી” પણ કહે છે.
છે. તેમ છતાં આ પુ.ચખાણ. શ્રાવક-શ્રાવિકાને અંગે ૩ આને સામાન્ય અર્થ ‘ભાજનના પ્રોજન વિનાનું હોય ત્યારું પણ સંપુર્ણ સુત્ર બેલાય છે, નહિ કે પાંચ થાય છે. એનો વિશેષાર્થ “ઉપવાસ” છે.
આગાર પુરતો પાઠ જતો કરીને.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533953 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1965 Pustak 081 Ank 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1965 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 7 MB |