________________
૧૭૬
[ વૈશાખ
“છાર પર લિપણે'
આવી ને આવી ભ્રમણામાં આ જીવે વેચક એવા અનંત યોગ સાધન કરવામાં કાંઇ બાકી રાખી નથી, વંચક એવી અનંત ક્રિયા કરવામાં કાંઈ મણું રાખી નથી, અનંત પરિશ્રમ ઉઠાવવામાં કાંઈ પાછી પાની કરી નથી. પણ તે બાપડાની આ બધી મહેનત પાણીમાં ગઈ છે, “છાર પર લિંપણુ' જેવી નકામી થઈ છે, ને તેનું પરિણામ મોટું મીંડું આવ્યું છેT[
: મોટું મીંડું –
કારણ કે અનંતકાળના પરિભ્રમણમાં આ જીવે અનંત વાર દીક્ષા ગ્રહણ કરી હશે, સાધુ-સંન્યાસી-બા બન્યા હશે! મેરુપર્વત જેટલા ઘા-મુહપત્તિ વાપર્યા હશે! યમ, નિયમ, સંયમ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય વગેરે અથાગ આદર્યા હશે; વનવાસ લઇને, મૌન ધારણ કરી, દઢ પદ્માસન લગાવીને બેસી ગયો હશે ! પ્રાણાયામ વગેરે હઠયોગના પ્રયોગ કરી સમાધિ ચઢાવી ગયે હશે ! સ્વરોદય વગેરે જાણી અને મંત્ર-તંત્રાદિના ચમત્કાર બતાવી મુગ્ધ જનોને ભેળવ્યા હશે ! અનેક પ્રકારના જપ-તપ કર્યા હશે; સર્વ શાસ્ત્રને પારંગત બની આગમધર, શ્રતધર, શાસ્ત્રમાં ખખ્યો હશે ! રવમતના મંડનમાં ને પરમતના ખંડનમાં પાવરધા બની “દિગ્ગવિજય” કરવા પણ નીકળી પડ્યો હશે! અરે પિતાનું કાંઈ પણ ઠેકાણું નહિ છતાં, ઉંચા પાસપીઠ પરથી મોક્ષ સુધીના ઉપદેશરૂપ મોટા મોટા વ્યાખ્યાન આપી, સાક્ષાત વાચસ્પતિના જેવી વક્તાબાજી કરી, વ્યાખ્યાન-ધરા ધ્રુજાવીને સભાઓ ગજાવી હશે !
તદપિ કછુ હાથ હજુ ન પ’– | આટલું બધું એ બિચારાએ અનંતવાર કર્યું હશે! પણું તેના હાથમાં હજુ કાંઈ આવ્યું નહિં! તેના હાથ તો ખાલી ને ખાલી ! મેલ તો હતો એટલે જ દૂર પડયો છે ! કારણ કે એક મૂળભૂત કારણ જે કરવાનું સૌથી પ્રથમ અગત્યનું હતું, તેને તેને યોગ ન બન્યો; સાચા સદગુરુનો તેને યોગ ન મળે એટલી એક ખામી રહી ગઈ ! એટલે એના એ બધાં સાધન સ્વરૂપે સાચા છતા, તેને તો બંધનરૂપ બની એળે ગયા, શૂન્યમાં પરિજુમ્યા ! કારણ કે હજાશે કે લાખે વિજળીની બત્તી ગોઠવો હોય, પણ એક “મેઇન સ્વીચ ” (મુખ્ય ચાવી) ચાલુ ન હોય તો બત્તી પ્રગટે નહિં, અંધારું જ રહે; તેમ અનંત સાધને કરે, પણ સદ્દગુરુનો યોગ ન હોય તે જ્ઞાન-દીવો પ્રગટે નહિં, અંધારું જ રહે. આ અંગે-જાણે સાક્ષાત જેગીંદ્ર ગર્જના કરતા હોય, એ પ્રગટ ભાસ આપતા પરમએ ભાખ્યા છે, જે આપણે હવે પછી જોશું.
( અપૂર્ણ )
