Jain Dharm Prakash 1947 Pustak 063 Ank 07

SR No.: 533744
Original Sutra Author: N/A
Author: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1947
Total Pages: 32
Language: Gujarati, Hindi
Classification: Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India
File Size: 4 MB

Page 10

સમુદ્રતીરે ચર્ચા
આજે સમુદ્રતટ પર ફરી વખતે બન્ને મિત્રાનેા મેળાપથયા. બન્ને મિત્રા સ ંસારના સુખી હોવા છતાં અંતરના ખપી જીવા હતા, સસારની ઉપાધિમાં ડૂબેલા હોવા છતાં તક મળે ત્યારે તેનાથી પર રહેવાની કળા કેળવતા હતા અને પ્રસંગ મળે ત્યારે માનસશાસ્ત્રની અનેકવિધ ચર્ચામાં ઊતરી જનારા હતા. તેએ ચર્ચા-કરતા તે પ્રમાણે ચર્ચાના વિષયાને મનમાં ઊતારવાના પ્રયત્ન કરનારા હતા અને જ્યાં પેાતાના પ્રયાસ સિદ્ધ ન થાય ત્યાં પેાતાની નબળાઈના સ્વીકાર કરવામાં સક્રાચ વગરના હતા. એકનુ નામ હતુ પ્રબુદ્ધ અને બીજાનું નામ હતુ ધીમાન. બન્ને પ્રાચીન સાહિત્યમાં રસ લેનારા હોવા ઉપરાંત નવ યુગના ખાસ અભ્યાસી હતા, બન્નેએ એમ. એ.ની ડીગ્રી સ ́પાદન કરી હતી અને ખાસ વિષયમાં અને ન્યાય અને તત્ત્વજ્ઞાનના પ્રખર અભ્યાસી હતા. માનસશાસ્ત્રના ચાલુ અભ્યાસી હેાવા ઉપરાંત પાકા અવલેાકનકાર હતા અને દુનિયાના વિશાળ પ્રદેશના અનેક અનુભવે પરથી નવાં નવાં સાર–રહસ્યા સંગ્રહનાર, યાજનાર અને નિરૂપણ કરનાર હતા. વ્યાપારી હાવા છતાં બન્નેએ માનસશાસ્ત્રના અભ્યાસ જીવંત રાખ્યા હતા અને દુનિયાના અનુભવે તેમની તીક્ષ્ણ વિચારશક્તિને વધારે રસવતી-મૂળવતી બનાવી હતી.
પુરસદ મળે ત્યારે વરલીના સમુદ્રતટ પરના બગીચામાં તેએ બેસતા અને શાંત વાતાવરણમાં માનસ વિદ્યાના અને મનુષ્યસ્વભાવના અનેક પ્રશ્નો થતા. આજે તેને વિષય ખૂબ રસવંતો બન્યા હતા. ધીમાનનું કહેવું એમ હતું કે કેટલાક મનુષ્યા સ્વભાવથી નર્સિંગ ક રીતે હલકા હાય છે અને તેમની પાસે ઊંચા આદર્શો રજી કરવા તે નિરથંક છે. તે પેાતાના સ્વભાવ પ્રમાણે અંતે પેાતાની તુચ્છતા પર ગયા વગર રહી શકતા
પોષવા જડાત્મક વસ્તુઓને મેળવવાનુ સાધન નથી; માટે જેટલે અંશે રાગ-દ્વેષ પાતળા પાડવામાં આવે તેટલે અંશે પ્રભુદન કર્યું. કહી શકાય. રાગ-દ્વેષ સંપૂર્ણ ક્ષય થવાથી સંપૂર્ણ પ્રભુદર્શન થાય છે. જ્યાં સુધી પુદ્ગલાન દીપણું મંદ ન થાય, કષાય પાતળા ન પડે અને વૈષયક વૃત્તિયેા નબળી ન પડે ત્યાં સુધી પ્રભુ-પ્રતિમાનું દર્શન થાય પણ પ્રભુનું દર્શન થાય નહિ. પ્રભુનું દર્શીન તે જ આત્મદર્શન અને આત્મદર્શન તે જ પ્રભુદન કહેવાય. ચર્મચક્ષુ-આંખાથી પ્રભુ દેખાતા નથી પણ આત્મજ્ઞાન દૃષ્ટિથી પ્રભુ દેખાય છે, માટે તે કેવળજ્ઞાનસ્વરૂપ છે. મિથ્યાત્વનાં પડ ખસે નહિં ત્યાં સુધી આત્મદૃષ્ટિ જ્ઞાનષ્ટિ ઉઘડે નહિ. અને આછું-આછું પણ પ્રભુદર્શન થાય નહિ રાગ-દ્વેષનાં પડ જેમ જેમ ખસતાં જાય છે તેમ તેમ જ્ઞાનદષ્ટિ સ્વચ્છ થતી જાય છે અને દર્શન પણ સ્પષ્ટતર થતું જાય છે, માટે પ્રભુદર્શીન તથા પૂજન કરતી વખતે ક-નિર્જરા કરીને વીતરાગ દશા પ્રાપ્ત કરવાના જ અધ્યવસાય રાખવા અને પ્રભુના સદ્ભૂત ગુણ્ણાને જ સંભારવા જેથી આત્મશુદ્ધિની સાથે સાથે અનિચ્છાએ પણ પાદ્ગલિક વસ્તુએ સહજે મળી આવશે.
( ૧૫૬ ) =