Page Text
________________
‘ પ્રભુસ્વરૂપ
ઇશ્વરવાદ ( Theism ), ચૈતન્યવાદ ( Pantheism ), અદ્વૈતવાદ ( Absolutism ), અનેકઆત્મવાદ Pluralism ), વિગેરે માન્યતાવાળા દનામાં ઈશ્વરનુ જે સ્વરૂપ બતાવેલ છે, અને જીવાત્મા તથા પરમાત્માને જે સંબધ બતાવવામાં આવે છે, અને જૈનદર્શન પ્રમાણે પ્રભુનું સ્વરૂપ કેવા પ્રકારનું છે તેની ટુંકાણમાં પણ સૂક્ષ્મ રીતે આ શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજે આ લેખમાં વિવક્ષા કરેલ છે. આખા લેખ મનનપૂર્વક વાંચવા જેવા છે. (જી. એ. )
સર્વોચ્ચ કાટીના વિશુદ્ધ આત્મા માટે પ્રભુ શબ્દ વપરાય છે, અને તેને કાઈપણુ મત કે સ`પ્રદાયવાળા વગર સક્રાયે વાપરી શકે છે. માનવી મત કે સંપ્રદાયની માન્યતાને અનુસરીને સ્વરૂપવિકાસી આત્માઅેને ભિન્ન ભિન્ન નામેથી ઓળખતા ઢાય છે અને તે નામે મતભેદના સૂચક પણ હાય છે; પરંતુ પ્રભુ શબ્દ કાઈપણુ મત કે સંપ્રદાયના સૂચક નથી. એટલે પ્રભુ શબ્દથી ભિન્ન ભિન્ન સંપ્રદાયવાળાએ પેાતે સમજી રાખેલા સ્વરૂપવાળા આત્માને સ્મૃતિમાં લાવી શકે છે, માટે પ્રભુ સમાન્ય સામાન્ય નામ છે, તેવી જ રીતે પરમાત્મા અને ભગવાન પણ સર્વમાન્ય નામ છે,
દુનિયામાં પ્રભુ એ પ્રકારે ઓળખાય છે, અથવા તેા પ્રભુની ઓળખાણુ એ પ્રકારે થાય છે. એક તે અનાદિ કાળથી જ વિશુદ્ધ આત્મા કે જેને કાઇપણ સમયે અશુદ્ધિના અંશમાત્રના સહસર્ગ' થયા નથી, થતા નથા અને થશે પણ નહિ', ત્રણે કાળમાં વિશુદ્ધ એક વ્યક્તિવિશેષને પ્રભુ તરીકે ઓળખે છે. તે એક છે, સત્ર સ્થળે છે અને નિત્ય છે. બીજી રીતે પ્રભુની ઓળખાણુ આવી રીતે છે –પ્રભુ, એ કાષ વ્યક્તિવિશેષનું નામ નથી પણું સંસારમાં અનાદિ કાળથી ભ્રમણ કરતા અનેક સમળ. આત્મામાંથી જે જે આત્મા નિર્દેળ થતો જાય છે તેને પ્રભુ કહેવામાં આવે છે, માટે પ્રભુ એ પદ છે પણ કોઇએક વ્યક્તિ નથી. આ પને ધારણ કરવાવાળા અનેક આત્મા પ્રભુ હેાઇ શકે છે અને તે આધારભૂત જે દેહમાં સ`થા નિમાઁળ થાય છે તે દેહના પ્રમાણમાં જ ધનપણે અશરીર અવસ્થામાં ફેલાઈને રહે છે પણ સત્ર સ્થળે વ્યાપ્ત થતા નથી. તે અન ંત છે, વિશુદ્ધ છે અને સાદિઅનંત સ્વરૂપે નિત્ય છે.
અનાદિ કાળથી શુદ્ધ એક વ્યક્તિવિશેષ પ્રભુને ઓળખનારાઓમાંથી કેટલાક પરમાત્મા એક જ છે પણ તેમનાથી ભિન્ન જીવાત્મા અનેક છે એમ માને છે પણ તે જીવા ભાએને પ્રભુ બનવાનું માનતા નથી; કારણ કે તેમનુ' એવું સમજવું છે કે—જીવાત્મા અનાદિ કાળથી શરીર ધારણ કરતા આવ્યા છે તે સર્વોચ્ચ દશામાં પણ સર્વથા દેહ રહિત ચઈને પ્રભુ તુલ્ય બની શકે નહિં. શક્તિમાં અને જ્ઞાનમાં પણ પ્રભુથી ઉતરતા હાય છે. અર્થાત્ શક્તિ અને જ્ઞાન પ્રભુની અપેક્ષાએ ધણા જ અલ્પ પ્રમાણમાં હાય છે, તેથી તેઓ ( ૧૨ ) ૧
| SR No. | 533739 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1947 Pustak 063 Ank 01 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1947 |
| Total Pages | 32 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |