________________
[ કાતિક
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ એટલે કોંગ્રેસે કામચલાઉ ગવર્મેન્ટ સંભાળી લીધી અને તેના વડા તરીકે પંડિત જવાહિરલાલને માથે તાજ ચડ્યો. હાલમાં ના. વાયસરોયના આમંત્રણથી લીગ પણ તેમાં દાખલ થયેલ છે. કેગ્રેસ અને લીગને સંયુક્ત કારભાર સુખરૂપ નીવડશે કે કેમ તેમાં પ્રજાને ઘણે સંશય છે. સામ્રાજ્યવાદીઓની કાંઈ અશુભ નિષ્ઠા છે એ લેકેને વહેમ જાય છે. આ પણે પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરશું કે સૌને સદ્દબુદ્ધિ આપો અને હિંદીઓને હાથે હિંદુસ્તાનનું રાજ્ય ચાલે એવી સૌને પ્રેરણા આપે.
કેઈપણ રાજ્યમાં રાજ્યસત્તાની વહેંચણી કરવાનો પ્રસંગ ઊભું થાય ત્યારે ઉગ્ર મતભેદા થાય છે. હિંદુસ્તાન ચાલીશ કરોડ વસ્તીવાળે એક માટે દેશ-ખંડ છે. અહીં જૂદા જૂદા ધર્મો અને જૂદી જૂદી સંસ્કૃતિના માણસને વસવાટ છે. મુસલમાન જેવી એક ધર્મઝનૂની કેમની મોટી વસ્તી છે, જેમને માટે ભાગ અજ્ઞાન છે. જે કોમને ધર્મની લાગણીથી ઉશ્કેરવી એ ઘણું સહેલું કામ છે. એટલે કામચલાઉ ગર્વમેંટના સ્થાપનાના પ્રસંગ ઉપર જ કલકત્તાઅમદાવાદ-મુંબઈદિહી–અલહાબાદ જેવા મોટા શહેરોમાં કામી વાતાવરણના હલડો બન્યા છે, જે હજી સુધી શાંત થયા નથી કે કબજે આવ્યા નથી. કલકત્તામાં અને હાલમાં પૂર્વબંગાળમાં તો ઘોર અત્યાચારો બન્યા છે. મિલકતને અને માણસોને મોટો નાશ થયો છે. આવા પ્રસંગે ઉપરથી આપણું જેના કામને ઘણું વિચારવાનું અને શીખવાનું રહે છે. બ્રિટિશ હકુમતના છેલ્લા સો દોઢસો વર્ષના શાંતિના કાળમાં જેન સમાજે મંદિરે, ઉપાશ્રયે આદિને ઘણા વિસ્તાર વધાર્યો છે પણ તે સાચવવા શક્તિ વિકસાવી નથી, અને મંદિરો વિગેરેનું રક્ષણનું કામ ભાડુતી માણસોથી લીધું છે. આવા કેમી સંઘર્ષણવાળા કટોકટીના સમયમાં ભાડુતી માણસેથી રક્ષણ થઈ શકશે એ માન્યતા ખોટી છે. આપણે જ આપણા તીર્થો-મંદિર, ઉપાશ્રયે અને સાધુ-સાધ્વીઓનું રક્ષણ કરવાની શક્તિ કેળવવી જોઈએ. યુવાન માણસને શારીરિક તાલીમ આપવાને વ્યાયામશાળાઓ સ્થાપવી જોઈએ. લઈ શકે તેવાઓને લશ્કરી તાલીમમાં જોડવાં જોઈએ. ઊગતી પ્રજાની શારીરિક સંપત્તિ તરફ દુર્લક્ષ્ય ન હોવું જોઈએ. શરીરને પોષે એ પૌષ્ટિક ખોરાક મળ જોઈએ. ક્ષયરેગની સ્થિતિએ પહોંચેલા આપણું સમાજના શારીરિક બંધારણ ઉપર અત્યારને દેશકાળ અને આપણું ઉપર ઉત્પન્ન થતી ભાવિ જવાબદારીના યથાસ્થિત જ્ઞાન વિના ધર્મને નામે-ખેટે બહાને એવું આક્રમણ ન થવું જોઈએ કે જેથી શરીરસંપત્તિને અભાવે એક જેન પિતાનું કે પોતાના ધર્મનું કે પોતાના સ્ત્રી બાળકોનું રક્ષણ કરવા નાલાયક થઈ જાય, વસ્તુપાળ તેજપાળ જેવા શૂરવીર શ્રાવકોને આદર્શ તરીકે રાખવાને આ કાળ છે. તેવા ઉપદેશની જરૂર છે; નહિ તો જૈન અને જૈન ધર્મ નામશેષ થવાને ભય છે. આપણે જૈનસમાજ ઊગતી પ્રજાની શારીરિક સંપત્તિ તરફ કેટલું દુર્લક્ષ્ય રાખે છે તેને યથાસ્થિત ચિતાર મુંબઈની શ્રી શકું. તલા જેન કન્યાશાળાની બહેનની શારીરિક તપાસ જે કરાવવામાં આવી અને