Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૨ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ચત્ર વળી આ *િ.' જનમાં ઘણું તે શું છે, મત આદિની કલપનાને વ્યવહાર માને છે, ને ગુછ-કાગ્રહ* સાચવવામાં જ ઈતકર્તવ્યતા સમજે છે ! એમાં જ ધર્મ સમાઈ ગયો એમ માને છે ! પણ તે તે અસદુ વ્યવહાર છે. સખ્ય દશન-જ્ઞાન-ચરિત્રની જેથી વૃદ્ધિ થાય, પુષ્ટતા થાય તે જ સાચે વ્યવહાર છે.
હવે જે શુષ્કાની જનો છે તેઓ એકાંત નિશ્ચયને પકડે છે, ને તે પણ માત્ર શબ્દમાં. તેઓ નિશ્ચયનયની કેવળ વાત કરે છે, પણ તેના ભાવને સ્પર્શતા નથી. વળી તેઓ પરમાર્થના સાધક વ્યવહાર સાધનને છોડી દે છે ને સ્વચ્છેદે વર્તે છે. આમ તેઓ જ્ઞાનદશા પામ્યા નથી ને સાધનદશા છોડી દીએ છે, એટલે ઉભયભ્રષ્ટ થાય છે. યમ, નિયમ, સંયમ, ત્યાગ, વૈરાગ્ય, ભક્તિ આદિ સાધન પરમાર્થ સાધનામાં ઉપકારી છે, તેને તે છોડી દે છે, ને તેનામાં તેવી જ્ઞાનદશા તે આવી નથી એટલે તે ભવભ્રમણ કરે છે. આ પ્રકારે વ્યવહાનિરપેક્ષ હાઈ, સ્વચ્છ દપણે શુષ્ક જ્ઞાનીની વર્તન હોય છે.
આમ કિયાજડ જ વ્યવહારના આગ્રહી થઈ નિશ્ચયનિરપેક્ષ હોય છે, તેથી મેક્ષમાર્ગના અધિકારી છે. અને શુષ્કાની જીવો નિશ્ચયના આગ્રહી હાઈ વ્યવહારનિરપેક્ષ વર્તે છે, તેથી તેઓ પણ મેક્ષમાર્ગના અધિકારી જ છે. આવા ક્રિયાજડ ને શુષ્કજ્ઞાની જેનું વર્તમાનમાં બાહુલ્ય જોવામાં આવે છે, તેથી મોક્ષમાર્ગનો ધણો લેપ થઈ ગયો જણાય છે, જે દેખીને કરુણા ઉપજે એવી પરિસ્થિતિ છે.
પશ્ચિક-મહાત્મન ! નિશ્ચયનું સ્વરૂપ કહેવા કૃપા કરો.
ગિરાજ-હે ભદ્ર ! નિશ્ચય એટલે શુદ્ધ તત્ત્વ, પરમાર્થ. શુદ્ધ જ્યની અપેક્ષાએ જે વસ્તુસ્વરૂપ છે તે નિશ્ચળ ત્રણે કાળમાં જે ન ફરે એ નિશ્ચળ સિદ્ધાંત તે નિશ્ચય. જેમ બે ને બે ચાર, તે ગમે તે દેશમાં–ગમે તે કાળમાં ફરે નહિં; તેમ- ચેતન ને જડ એ ત્રણે કાળમાં ભિન્ન વસ્તુ છે, ચેતન તે ચેતન છે ને જડ તે જડ છે. ચેતન પલટને જડ થાય નહીં તે જડ પલટીને ચેતન થાય નહિં. આ નિશ્ચલ નિશ્રયસિદ્ધાંત છે. આ ઉપરથી સારભૂત નિશ્ચય તે સર્વે અન્ય દેવાદિ પદ્રવ્યથી ભિન્ન એવા શુદ્ધ ચૈતન્યમય આત્મસ્વરૂ પનું
* દિવ્ય ક્રિયારુચિ જીવડા રે, ભાવ ધમ રુચિહીન;
ઉપદેશક પણ તેહવા રે, શું કરે છવ નવીન ? રે ચંદ્રાનન જિન ! ગછ કદાચ સાચવે રે, માને ધર્મ પ્રસિદ્ધ; આતમગુણ અકષાયતા રે, ધર્મ ન જાણે શુદ્ધ રે ચંદ્રાનન જિન ! આણા સાધ્ય વિના ક્રિયા રે, લેકે માન્ય રે ધર્મ; દંસણુ નાણુ ચરિત્તનો રે, મૂળ ન જાયે મમ રે ચંદ્રાનન જિન ! તવરસિક જન ડલા રે, બહુલો જનસંવાદ; જાણે છે જિનરાજજી રે, સઘળે એક વિવાદ. રે ચંદ્રાનન જિન !
-તત્તરંગી મુનિવર્ય શ્રી દેવચંદ્રજી
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533708 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1944 Pustak 060 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1944 |
| Total Pages | 38 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 11 MB |