________________
* પ્રશ્નાતર
,
ઉત્તર–વૈમાનિકના દશ ઇંદ્રાના વિમાન રચનારા અનુક્રમે પાલક, પુષ્પક, સામાનસ, શ્રીવત્સ, નંદાવર્ત, કામગમ, પ્રિતિગમ, મરમ, વિમળ ને સર્વ તેભદ્ર નામના દેવ છે. ભવનપતિ, વ્યંતર ને જતિષ્કના વિમાનકારક અનિયત નામવાળા આભિયોગિક (સેવક) દેવે છે.'
વૈમાનિકના દશે ઈંદ્રોના વિમાને લાખ એજન લાંબા પહોળા અને ઉંચા પિતપોતાના વિમાન પ્રમાણે હોય છે. તેને મહેંદ્રધ્વજ એક હજાર એજન ઉચે હોય છે. અસુરેંદ્રના વિમાનને ઇંદ્રધ્વજે તે કરતાં અર્ધ પ્રમાણુવાળા હોય છે ને બાકીની નવ નિકાયના ઇંદ્રોના વિમાનને ઇંદ્રવજે તે કરતાં પણ અર્ધ પ્રમાણુવાળા હોય છે. વ્યંતર તિષ્કના ઇદ્રોના વિમાને એક હજાર જન લાંબા પહોળા ને મહેંદ્રધ્વજ ૧૨૫ પેજન ઉંચે હોય છે. આ સંબંધમાં જબૂદ્વીપ પ્રજ્ઞપ્તિની વૃત્તિમાં ઘણા વિસ્તાર છે. વિસ્તારના અર્થ એ ત્યાંથી જાણી લેવું..
પ્ર. ૪૫-ઇદ્રોના પાલકાદિ દેવ વિમાન રચનાર છે તે પિતાના આત્મપ્રદેશથી અધિણિત વિમાને બનાવે છે કે પિતાના આત્મપ્રદેશથી રહિત અન્ય અચિત્ત પુગળના બનાવે છે?
• ઉત્તર–પોતાના આત્મપ્રદેશવાળા બનાવે છે, તેથી તે અચિત્ત નથી. અને વિમાનનું નામ પણ તેજ કારણથી રચનારના નામવાળા જ હોય છે.
પ્ર. ૪૬-લેમ્પાળના વિમાને જયારે જુદા છે ત્યારે ઇંદ્રના સામાનિક દેવે જે મહદ્ધિક છે તેઓના વિમાનો પણ જુદા જુદા છે કે ઇંદ્રના વિમાનમાંજ તેમને સમાવેશ છે?
ઉત્તર–સામાનિકના વિમાને જુદા નથી, કારણ કે આઠમા દેવ કાદિમાં . સામાનિક કરતાં કુલ વિમાન જ ઓછા છે. આઠમા દેવલોકમાં વિમાન છે હજાર છે ને સામાનિક દેવે ૩૦૦૦૦ છે. આનત પ્રાણતમાં વિમાને ૪૦૦ છે અને સામાનિક ૨૦૦૦૦ છે. આરણ અશ્રુત માં વિમાને ૩૦૦ છે અને સાર માનિક ૧૦૦૦૦ છે. વળી જે સામાનિકના વિમાને પૃથફ હેય તે કઈવાર અભવ્યને પણ વિમાનાધિપતિ થવાનો પ્રસંગ આવે. સંગમદેવ અભવ્ય છતાં તે વિમાનને સ્વામી હતું એમ કહેવાય છે પણ તે સંગત લાગતું નથી.
જે એ પ્રમાણે હોય તો સામાનિક દે જેઓ મહદ્ધિક છે તેઓ તેમાં શી રીતે રહી શકે? એમ શંકા થાય છે તેના ઉત્તરમાં જાણવું કે દેવલેક એટલે એક દેશ, તેમાં વિમાને ગામ કે નગર જેવા અને મહદ્ધિકની નિવાસભૂમિ તે શહેરની પળો જેવી સમજવી અને તેટલા વિભાગનું તેનું સવામીપણું હોવાથી તેને પોતપોતાના (વિમાનના વિભાગના) સ્વામી કહી શકાય તે
