________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વિનય ગુનું સેવન કરવા વિષે તિાપદે.
विनय गुणनुं सेवन करवा विषे हितोपदेश.
( ૧૩ ) નિશિવિણ રાશિ રહે, જ્યું ન સોળે કળાઇ, વિનર્યાવણ ન સાહુ, હું ન વિદ્યા વડા; વિનય હું સદાઇ, જેહુ વિદ્યા સહુઇ, વિનયવિણ ન ડાં, લાકમાં ઉચ્ચતાઇ. વિનયણ વહીજે, જેહથી શ્રી વીજે, સુરનર પતિ લીલા, જેતુ હેલા લહીજે; પતય રારીરે, પેસવા જે સુઘ્ધિા, વિનયગુણથી લાધી, વિક્રમે તહુ વિદ્યા.
o
( સુત મુકતાવળી )
જેમ રાત્રી વગર ચદ્ર સોળે કળાએ સંપૂર્ણ દાય તેમ છતાં ચાલે નહિ શેભા પામે નહિ, તેમ ગમે તેવી અને ગમે તેટલી વિદ્યા આવડતી હોય પણ નમ્રતા ગુણ વગર તે ચાલે નહિ. વિનય ગુણવર્ડ મેળવેલી વિદ્યા સફળ અને સહાયરૂપ થાય છે, અને વિનય વગર લેાકમાં લાજ-પ્રતિષ્ઠા કે આબરૂ વધતી નથી. વિનય ગુણુૐ આલેક સબંધી અને પલેાક સંબંધી લક્ષ્મી-લીલા પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. વિનય ગુણથી નિ:સ્પૃહી મહાત્મા પુરૂષો પણ પ્રસન્ન થઇ વિનીત-શિષ્ય ઉપર તુષ્ટમાન થાય છે. વિક્રમાદિત્યે જે પરશરીરપ્રવેશ વિધા પ્રાપ્ત કરી અને નાગાર્જુને જે આકાશમિની વિદ્યા પ્રાપ્ત કરી તે વિનય ગુણનાજ પ્રભાવ જાણવા. વિનય ગુણવડે ગમે તેવા કટ્ટો શત્રુ પણ વશ થઈ જાય છે. વિનય એ એક અપૂર્વ વશીકરણ લેખાય છે. તે માટે ઠીકજ કહ્યું છે કેમૃદુતા કેમલ કમલથે, વજ્રસાર અહંકાર, છેદ્યુત હું એક પલ-મે, અર્ચાર્જ એહ અપાર.
For Private And Personal Use Only
ક
»
તેના ભાવાર્થ એ છે કે મંદતા-નમ્રતા-લઘુતા-વિનય ગુણુ કમળ જેવે કામળ છે અને અહુકાર અભિમાન વાવત, કઠણ છે. તેમ છતાં એવા કઠણ અહુંકારને પણ એક પલકમાં વિનયગુણ ગાળી નાખે છે એ અપાર આશ્ચર્યજનક વાત છે. સઘળા ગુણાનું મૂળ વિનય છે. તેથી ધર્મ પણ વિનય મૂળ કહ્યો છે. વિનય યાગે વિદ્યા વિવેક અને સમકિત રત્નની પ્રાપ્તિ થાય અને તેના પ્રભાવે ચારિત્રની અને છેવટમેની પણ પ્રાપ્તિ થાય છે. માતાપિતાદિ વડીલ વર્ગને. વિદ્યગુરૂ, શુદ્ધ દેવ ગુરૂને અને શ્રીસ ંઘ--વધમી બધુ પ્રમુખનો યથાયેાગ્ય વિનય ભક્તિબહુમાનાદિકવડે અવસ્ય સાચવવા જોઇએ. શમ્· સુ. કે. દેવ,
૧ મી. ૨ સૌંપત્તિ, ઉતાવળા, ૪ પારકા,
