Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જ્ઞાનસાર ચત્ર વિવરણ.
૨૪૩ मूछिन्नधियां सर्व, जगदेव परिग्रहः ॥
मूच्छेया रहितानां तु, जगदेवाऽपरिग्रहः ॥ ८ ॥ ભાવાર્થ-આવાં કારણસર શાસ્ત્રકાર કહે છે કે, મુછવડે જેની બુદ્ધિ અંજાઈ ગઈ છે તેને આખું જગત પરિગ્રહરૂપજ છે, અને જે મહાત્માએ મુચ્છ (મમતા) ને સમુલગી મારી કાઢી છે, તેને તે જગતમાં જરા પણ પરિગ્રહને લેપ લાગતેજ નથી. આ ઉપરથી પરિગ્રહ-મૂર્છા ઉતારવી કેટલી કઠણ છે તથા મુછ ઉતાર્યાથી પરિણામે કેટલું બધું સુખ થાય છે, તેનું સહજ ભાન થઈ શકે છે. ગમે એવું દુષ્કર કાર્ય પણ પુરૂષાર્થથી સાધી શકાય છે. એમ સમજી મુમુક્ષુ જનેએ કાયરતા તજી પરિગ્રહને પ્રસંગ તજવા દરેક પ્રયત્ન કરે ઘટે છે. ૮.
વિવેચન–આ અષ્ટકના વિવેચનમાં વધારે લખવાની અપેક્ષા રહેતી નથી કારણકે તેને ભાવાર્થમાં જઈને વિરતાર કરવામાં આવ્યું છે છતાં યત્ કિંચિત કુરણ થવાથી કાંઈક વિવેચન લખવામાં આવેલ છે.
ધન તે રોકડ નાણું, ધાન્ય-અનેક પ્રકારનું અનાજ, ક્ષેત્ર-તે ઘર, હાટ, વાડી, બાગ, બગીચા અથવા ખેતીની જમીન વિગેરે, વસ્તુ-ઘર વપરાશની અનેક પ્રકારની વસ્તુઓ (ઘરેવકરીની ચીજ ), રૂપું અને એનું અથવા તેને ઘડાવેલાં આભૂષણે, કુપદ તે ત્રાંબું પીતળ વિગેરે ધાતુઓ અથવા તેના બનેલા વાસણ વિગેરે, દ્વિપદ-કર, ચાકર, દાસ, દાસી વિગેરે, ચતુષ્પદ તે ગાય, ભેંશ: ઘેડા, હાથી વિગેરે–આ નવ પ્રકારને પરિગ્રહ મુખ્ય વૃત્તિએ કહેલો છે. એમાં તમામ પ્રકારની વસ્તુઓને સમાવેશ થઈ જાય છે. આ પરિગ્રહમાં ગ્રહ શબ્દ હોવાથી તેને એક પ્રકારના ગ્રહની ઉપમા આ અષ્ટકના પ્રથમના શ્લોકમાં કર્તાએ આપી છે.
કર્તા કહે છે કે- આ પરિગ્રહરૂપગ્રહ કેઈ નવીન પ્રકાર છેકારણ કે બીજા સૂર્ય ચંદ્રાદિ ગ્રહે તે રાશિથી પરાવર્તન પામ્યા કરે છે પણ આ તે ગમે તેટલી રાશિ( દ્રવ્યના ઢગલા) ભેળી થાય તે પણ પરાવર્તન ભાવ પામતે નથી; એની તૃષ્ણ તે વૃદ્ધિ પામતી જ રહે છે. વળી બીજા ગ્રહે તે વક્ર ગતિમાં આવે ત્યારે માર્ગ બદલે છે. પરંતુ આ ગ્રહ તે દ્રવ્યાર્દિકની વૃદ્ધિ થયા છતાં પણ વક્તાને તજતે નથી, ઉલટી વક્રતા વૃદ્ધિ પામે છે. વળી અન્ય મંગળ શનિ વિગેરે કુર કહેવાતા પ્રહ પણ સર્વને સરખી રીતે પીડા કરતા નથી; કેટલાકને તે અનુકૂળ થાય છે તે અનેક પ્રકારનું સુખ આપે છે. પરંતુ આ પરિગ્રહરૂપ રહે તે આખા જગતને વિડંબ નાજ પમાડી છે. એણે કેઈને સુખી થવા દીધેલ નથી; ખરા સુખી તે જ્યારે એને તજે છે ત્યારેજ થઈ શકે છે. આટલા કારણોથી આ પરિગ્રહરૂપી ગ્રહ કઈ અભિનવગ્રહ છે. ૧
વળી એ ના આવેશથી આવેશિનું થયેલા ઘણા લિંગારીઓ-વેપારી
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533352 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 08 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1914 |
| Total Pages | 34 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |