________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૭૨
જેનમાં પ્રકાશ તેવું કષ્ટ પ્રાપ્ત થાય તે પણ પિતાના ધર્મને નહીં તજનારા-શ્રદ્ધામાં કે વ્રત નિય માદિમાં દૂષણ નહીં લગાડનારા બહુ સ્વપ પ્રાણીઓ જ હોય છે. સંકટ પડ્યું ધર્મને તજી દેનારા, તેમાં દૂષણ લગાડનારા ઘણા હોય છે, તેથી લાકિક ને લેકોત્તર બંનેમાં શ્રેયના અથી અલ્પ હોય છે એમ કહ્યું છે. ૫
- “લોકસંજ્ઞાથી હણાયેલા મનુ નીચા નમીને ચાલતાં જે પિતાની અધોગમન સ્થિતિ બતાવે છે તે તેના પિતાના સત્ય રૂપ અંગમાં થયેલ મર્મઘાતની મહા વ્યથા સૂચવે છે. ” આવા ભાવવાળે છઠું લેક અલંકારિક ભાષામાં લોકસંજ્ઞામાં લીન થઈ ગયેલા ધમ કહેવાતા જનેનું ચિત્ર આલેખી બતાવે છે. તે ખાસ ધ્યાનમાં લેવા લાયક છે. ૬
છેવટના બે લેકમાં કત્તાં આ અષ્ટકને રહસ્ય તરીકે કહે છે કે-“આત્મસાક્ષિક સદ્ધર્મની સિદ્ધિમાં યાત્રાનું–લેક રંજનતાનું જરૂર શું છે ? જુએ, પ્રસન્નચંદ્ર રાજવષિ દુર્મુખ દૂતના બોલવાથી લેકમાં બાળ કુવરને રાજ્ય આપવાથી તેનું સારું બોલાતું નથી એમ સમજ્યા અને તે વાતના પ્રવાહમાં વદ્યા તે સાતમી નરકના દળ મેળવ્યા. અને જ્યારે તેમાંથી પાછા ફર્યા ત્યારે મોક્ષ સંપત્તિના ભક્તા બન્યા. તેવી જ રીતે ભરત ચક્રવતી પણ લેક સંશામાં ન લેવાતાં આત્મ હિતમાં તત્પર થયા કે તરત એક સપાટે તેણે કાર્ય સિદ્ધ કર્યું. ” તેથી “જે મુનિ પરબ્રહમ સમાધિમાં લીન થયા સતા લોકસંજ્ઞાને તજી દે છે તે દેહ, મમતા ને મત્સર રૂપ જવરને વિનાશ કરીને એકાંત સુખના ભક્તા બને છે. ” આ પરમાર્થ સર્વ ભવ્ય જીવેએ હૃદયમાં ધારણ કરી રાખવા લાયક છે. ૭-૮
વર્તમાન કાળની પરિસ્થિતિ તપાસતાં લોકરંજનનું કામ વધી પડયું છે. કરંજનમાં દોરાવાને લીધે શુદ્ધ ધમ રાધનમાંથી પાછા હઠી, એકાંત હિત કરે તેવા ધર્મ કાર્યને તજી દઈ, લેકમાં નામના કરવા-લેકમાં સારા કહેવરાવવા હજારે રૂપીઆ ખર્ચ કરવામાં આવે છે. વખતનો ને બુદ્ધિને ભોગ આપવામાં આવે છે. છતાં તેમાં કેટલીક વખત તે લાભને બદલે ઉલટો ત્રાટો મેળવાય છે. આ સંબંધમાં ખાસ વિચાર કરવાની અગત્ય છે. પિતે જે કાર્ય ધર્મ સંબંધી માનીને કરે છે. તેમાં વાસ્તવિક ધર્મ થાય છે કે નહીં? તે ચિંતવવું અને ધર્મ સંબંધી જે કાર્ય પિતે કરે તે લેકરંજન માટે કરે છે કે આત્મરંજન માટે કરે છે? તેને પિતાના આત્માની સાક્ષીએ વિચાર કરે. જે એ પ્રમાણે વિચાર કરવામાં આવશે તે વિચક્ષણ પુરૂષના હૃદયમાં તરતજ સત્ય તરી આવશે અને મિથ્યા મેહમાંથી–લેકમાં વાહવાહ કહેવરાવવાનું વિચારમાંથી અલગ થઈ જઈ આત્મહિત થાય તેવા ખરેખરા લાભદાયક કાર્યમાં જ પ્રવૃત્તિ થશે. આશા છે કે આ અષ્ટક લક્ષપૂર્વક વાંચી તેને સફળ કરવા ઉત્તમ જને ઉઘુક્ત થશે. તથાસ્તુ. તંત્રી.
For Private And Personal Use Only