Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનીઝમ (જૈનધમ.)
૧૮૫
છીએ. બીજી બાબતમાં પણ જૈન સાહિત્ય આપણને બહુ ઉપયોગી છે. હિંદુસ્તાનના પૂર્વકાળના સાહિત્યનું આપણું જ્ઞાન પણ જૈનોને જ આભારી છે. જુની ચેપડીઓમાં આપવામાં આવેલા ઉતારા ઉપરથી આપણે જાણી શકીએ છીએ કે ઇસ્વીસનના સકા પહેલા ઘણું વર્ષ પૂર્વથી તે ઠેઠ દશમા સંકા સુધી અને પછીથી પણ સંસ્કૃત ભાષામાં પુસ્તકો નહિ વાંચી શકનારા બીન કેળવાએલા વર્ગો માટે પ્રાકૃત ભાષામાં સાહિત્યના ગ્રંથ રચવામાં આવતા હતા. પણું આ વિશાળ સાહિત્યને મોટા ભાગમાંથી મહાકાવ્ય કહી શકાય તેવી પદ્ધતિના ગ્રંથ બહુ જુજ અવશેષ રહેવા પામ્યા છે, બાકીના બધાને હમેશને માટે નાશ થઈ ગયો છે. જે જેનોએ પ્રાકૃત ભાષાના તેમના વ્ર, કાવ્યો અને કથાઓને જે કેટલેક ભાગ સાચવી રાખ્યો છે તે રાખે ન હોત તે કેવી જાતના અને કેવી પદ્ધતિના તે થે હશે તેને આપણને ખ્યાલ પણ આવત નહિ. જે શ્રેષ્ઠ પ્રાકૃત કાવ્યો આપણે ધરાવીએ છીએ તેમાં સાથી સરસ કાવ્ય પમચરીય નામે ગ્રંથ છે. તે ગ્રંથ ઈસ્વીસનના શકની શરૂઆત વખતે-લગભગ બે હજાર વર્ષ પહેલા બનાવાએલો છે. તે ગ્રંથ બહુ સુંદર અલંકારીક કાવ્યની ભાષામાં ચાલે છે અને પ્રાકૃત ભાષાનાજ વિશાળ અને મેરે સાહિત્યને તદન નાશ થઈ ગયું છે તેના એક અવશેષ રહેલ ભાગ તરીકે તે ગણી શકાય તે ઉત્તમ ગ્રંથ છે. તે વાંચતાં તરત જ માલુમ પડે તેવું છે કે ગ્રંથતએ તે વખતે ગ્રંથોમાં વપરાતી ચ ભાષાની નકલ કરેલી છે, જે દેખાડે છે કે આવા ઘણા ગ્રંથે તે રામયમાં વિદ્યમાન હશે. કાવ્યના આ સાહિત્ય ઉપરાંત ત્યાર પછીથી વાર્તાઓન-કથાઓના ગ્રંથોને મોટો ભાગ ગદ્યમાં પણ લખાયે છે. અલંકારે ઉપરના ગ્રંથકારેના વિવેચનથી આપણે આટલું ઉપજાવી શકીએ છીએ. પણ જયારે તેઓએ તે ગ્રંથના ઉતારા જ્યાં ત્યારે જે ગ્રંથને તેઓ વિ. ચાર કરતા હતા તે ગ્રથોને તે ઘણા લાંબા વખતથી નાશ થઈ ગયું છે અને જન ગ્રંથકારે એ લખેલા આવા વર્ણનના પ્રાકૃત પુસ્તકો જો આટલા પણ હૈયાતપ્રકાશમાં રહ્યા ન હતા તે તે ગ્રંથે કેવી જાતના હતા તેની પણ ખબર પડત નહિ. આ સર્વ ગ્રંથોમાં સર્વથી પુરાણ અને ઘણે અગત્યને ગ્રંથ તે હરિભદ્રસૂરિનો બનાવેલો સમરાદિત્ય કથાને ગ્રંથ છે, કે જે ગ્રંથ માટે હેમચંદ્રાચાર્યે સકળ કથાના નમુના રૂપ તે ગ્રંથ છે તેમ જણાવેલું છે. આ ગ્રંથ ૧૦૦૦ વર્ષ કરતાં વધારે વર્ષની પહેલાં નવમા સૈકામાં લખાએલો છે. તે ગ્રંથમાં મધ્યકાળના હિંદુસ્તાનના જીવનના જુદા જુદા વર્ણન-જેવાં કે પ્રેમની વાતે, સમુદ્ર અને દરિયા માર્ગની મુસાફરી ના વૃત્તાંત, રાજ દરબારની ખટપટે, લડાઇઓ વિગેરેને ચિતાર આપવામાં આવેલ છે. જેમાંથી પ્રાકૃત વાર્તાઓ બનાવવામાં આવતી હતી અને જે વાર્તા કેળવાએલા લેકોની ગમતનું સાધન બનતી હતી
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 533350 |
| Book Title | Jain Dharm Prakash 1914 Pustak 030 Ank 06 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publisher | Jain Dharm Prasarak Sabha |
| Publication Year | 1914 |
| Total Pages | 40 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Jain Dharm Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |