________________
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
જ્ઞાની પુરૂષા આત્મિક સુખનેજ શાશ્વત કહે છે, તેને ઉત્તમ કહે છે તેનેજ મેળવવા યોગ્ય કહે છે; એટલુંજ નહિં પણ તેને સર્વ સ્થળે, સર્વ કાળે એજ ઉપદેશ છે કે પ્રાણીએ એવાં શાશ્વત સુખને પ્રાપ્ત કરવા માટેજ પેાતાથી બને તેટલા ઉદ્યમ કર્યા કરવા. માણસનું જીવન દૈહિક સુખામાં મુંઝાઇ નિર્તર તેમાંજ કાંકા મારી સંસારમાં રઝળવા માટે નથી, પણ તે જીવનથી ખરા સુખતે ઓળખી તેને પ્રાપ્ત કરવા રૂપ પુરૂષાર્થ કરવાના છે. એ શાશ્વત સુખ તેજ મેક્ષ અને તેજ પરમાત્મદશા; આત્મા
૫૦
જ્યારે સર્વ કર્મબળથી મુક્ત થઇ પેાતાના આત્મ સ્વરૂપતે પ્રાપ્ત કરે ત્યારે તેના મેક્ષ થયા કહેવાય અને ત્યારે તે પરમાત્મદશાને પ્રાપ્ત થાય. એ સ્થિતિમાં દુઃખને લવ પણ નથી, એ સ્થિતિ સંપૂર્ણ સુખરૂપ છે, એ સ્થિતિને અનંતકાળે પણ ફેરફાર થતા નથી, થયા નથી અને થવાને પણ નથી. અને એ સ્થિતિમાંજ આત્મા પોતાના જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રરૂપ મૂળગુણને સવાશે પ્રાપ્ત કરે છે. તેથીજ તે સ્થિતિને શાશ્વત અને ખરા સુખરૂપ કહેલીછે.
એ શાશ્વતસુખ જેને પ્રાણીએ મેક્ષ કહે છે તે મેળવવા માટે જે કાર્યો કરવાં તેનું નામ ધર્મ અને જે માર્ગે પ્રવર્ત્તવું તેનું નામ કલ્યાણમાર્ગ. મેક્ષપ્રાપ્તિને બાધાકારી હાય એવી કોઈપણ ક્રિયા ધર્મરૂપ હોઇ શકે નહિ
અને એવુ કાઇપણુ વર્તન કરવાથી કલ્યાણમાર્ગે પ્રવજ્યા છીએ એમ કહી શકાય નહિ. માટે જેને આત્મસુખ-ઉત્તમસુખ-મેક્ષસુખ મેળવવાની અભિન લાષા હાય તેણે ધર્મક્રિયામાં રચ્યાપચ્યા રહેવુ, અને તેનેજ પેાતાના કર્ત્તવ્યના બિંદુ સમાન ગણવુ. કાઇ કહેશે કે ધમ દરેક પંથ અને સંપ્રદાયાને જૂદા જૂદો હાય છે તેથી તે વિચાર કરતાં ગુંચવણમાં પડાય છે અને તેને નીકાલ થઇ શકતા નથી; તેથી આપણે ની તનિયમ પાળીને સર્વ પ્રવૃત્તિ કરીએ તેા ધર્મની તકરારમાં પડવાની જરૂર. નથી. એ વિચાર વાસ્તવિક નથી. * રણુ કે નીતિથી પર એવું ધર્મનું કાંઇ ઉચ્ચ રહસ્ય છે અને તે રહસ્ય સમજ્યાથી અને તે પ્રમાણે વર્તન. કરવાથીજ મેક્ષ મેળવી શકાય છે. સંપ્રદાય અને મતાને લઇ ધર્મના જૂદા જૂદા માર્ગ થઇ ગયા છે તેમાંથી શુદ્ધ માર્ગને ખાળી કાઢવા માટે સમ્યક્ જ્ઞાનની જરૂર છે અને તે પ્રાપ્ત કરી શુદ્ધ ધર્મને જાણવા, પરંતુ ધર્મને માટે તકરારમાં, આગ્રહમાં કે માથાકૂટમાં પડવાનું કાંઇ કામ નથી. તેમ કરવાથી તે સાચે માર્ગે જાણી શકાતેાજ નથી અને ઉલટાં અધર્મને રસ્તે ઉતરાય છે. નિર્મળ દૃષ્ટિથી,
