Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૨].
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ ૪ અંક ૨, ૧૬ ડિસેમ્બર ૨૦૦૩ નાંખવું, ધાર્મિક પુસ્તક છપાવવા, સાધર્મિક | (૩) અનુબંધ હિંસા :–હિંસાના રસપૂર્વક વાત્સલ્ય (ભોજન) કરવું આદિ કાર્યો તો કરે જ પાપના પક્ષપાતથી રાચીમાચીને જરૂરિયાત હોય છે. જેમાં હિંસા થવી એટલે કે ““પુષ્પની પાંખડી | કે ન હોય છતાં પણ અજ્ઞાનથી જે હિંસા કરવામાં દુભાવવી” એ તો પ્રત્યક્ષ સિદ્ધ છે. એટલે આમ ] આવે છે તે અનુબંધ હિંસા છે. આની વિશેષ બોલનારાઓએ તો ઉક્ત પ્રવૃત્તિ બંધ કરી દેવી | સમજૂતી :-- જોઈએ.
' (૧) જયણાપૂર્વક થતી જૈનશાસ્ત્ર વિહિત શ્રી સર્વજ્ઞસૂત્રને અનુસરીને હિંસા ત્રણ | પ્રવૃત્તિઓમાં કયારેક વનસ્પતિકાય, અપકાય પ્રકારની છે. (૧) હેતુ (૨) સ્વરૂપ અને (૩) | આદિ એકેન્દ્રિય જીવોની વિરાધના થાય તો પણ અનુબંધ. શ્રી દશવૈકાલિક સૂત્રના ચોથા! તે કર્મબંધ જનક બનતી નથી. તે માત્ર સ્વરૂપ અધ્યયનમાં કહ્યું છે કે- “અયતનાથી ફરનારો (દ્રવ્યથી) હિંસા છે. હેતુહિંસા કે અનુબંધ હિંસા પ્રાણ અને ભૂત આદિ જીવોની હિંસા કરે છે. | નથી. દા.ત. સાધુ જયણાપૂર્વક શાસ્ત્રવિહિત રીતે તેનાથી પાપકર્મનો બંધ કરે છે, કે જે કડવા ફળ | નદી ઊતરે તો પણ તે સ્વરૂપ હિંસા નિમિત્તે આપે છે.'
કર્મબંધ થતો નથી. એજ રીતે જૈનગૃહસ્થોને અહીં પ્રમાદ–અયતના તે હિંસાનો હેતુ છે. | જિનપૂજા આદિમાં સમજી લેવું. આમાં કર્મબન્ધ પ્રાણવિનાશ હિંસાનું સ્વરૂપ છે. અને પાપકર્મનાં ! થતો નથી. કદાચ મામૂલી આનાભોગાદિથી થાય બંધથી ભાવિમાં પ્રાપ્ત થતાં દુઃખો એ હિંસાનો ! પણ સાવ નજીવો કે નિરનુબન્ધ જ થાય. અનુબંધ (ફળ) છે.
(૨) હેતુ હિંસામાં ક્યારેક સ્વરૂપ હિંસા આમ જૈનાગમોમાં ત્રણ પ્રકારની હિંસા આ| હોય પણ ખરી અને ક્યારેક દ્રવ્યહિંસા (સ્વરૂપ પ્રકારે વર્ણવી છે. ત્રણ પ્રકારની હિંસા: (૧) [ હિંસા) ન હોવા છતાં વાંકીચૂંકી દોરીડીને સાંપ સ્વરૂપ હિંસા (૨) હેતુહિંસા (૩) અનુબંધહિંસા. | સમજી લાકડી મારે ત્યારે સ્વરૂપ હિંસા
(દ્રવ્યહિંસા) ન હોવા છતાં હેતુહિંસા હોઈ શકે. (૧) સ્વરૂપ હિંસા :–જીવોના પ્રાણનો |
એટલે કર્મબન્ધ ઘણો થાય. વિયોગ કરાવનારી કાયિક પ્રવૃત્તિને સ્વરૂપ હિંસા કહેવાય. અપ્રમત્તને જયણા હોવા છતાં જે હિંસા
(૩) અનુબંધ હિંસામાં સ્વરુપહિંસા કયારેક થાય તે.
ન પણ હોય. દા.ત. તંદુલિયો મત્ય દ્રવ્યહિંસા ન
કરે તો પણ તેના ક્રૂર અધ્યાવસાયોથી હિંસાનુબંધિ (૨) હેતુ હિંસા –પ્રમાદથી મન-વચનકાયા દ્વારા થનારી પ્રવૃત્તિઓમાં સ્વાર્થપોષણ
રૌદ્રધ્યાન કરતો હોવાથી તેને હતુહિંસા અને
અનુબંધ હિંસા બને હોય છે. એનાથી ૭મી ઇત્યાદિ માટે જે જીવના પ્રાણનો વિયોગ થાય તે
નરકનો બંધ કરે છે. હેતુ હિંસા કહેવાય. આ પ્રવૃત્તિઓમાં કદાચ જીવ બચી જાય અથવા તેની હિંસા ન થાય તો પણ
(૪) હેતુહિંસામાં વિશેષ એ કે-હેતુહિંસામાં હેહિંસાનો દોષ કહેલો છે. આ હેતહિંસા | જીવને હિંસા કરવાનો રસ ન હોવા છતાં, તેને કર્મબંધજનક છે. અનુપયોગ, પ્રમાદ, અના
| જીવનનિર્વાહ આદિ હેતુથી આરંભ-સમારંભ અનુતાપ એ હેતુહિંસાના ચિન્હો છે.
કરતો હોય ત્યારે ક્રૂર અધ્યવસાય ન હોય,
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 532091 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 101 Ank 02 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pramodkant K Shah |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 29 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 4 MB |