Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૩ અંક ૧૦, ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૦૩]
[ ૭
નહિ, પણ ઘડી દીક્ષાથી લઘુગુરુનો સ્વીકાર કરવો. | પ્રમાણે જૈનોએ પુરાણકાળમાં થયેલા પોતાના પ્રથમ તીર્થંકરથી લઈ છવીસસો વર્ષ પહેલાં થયેલા ચોવીસમા તીર્થંકર ભગવાન મહાવીરના યુગને ત્રણ પ્રકારની માનવપ્રકૃતિમાં વહેંચી નાખ્યો છે! પહેલા તીર્થંકરના યુગની માનવમનની પ્રકૃતિ
(૧૦) પર્યુષણા કલ્પ : ચોમાસામાં એક ઋજુ અર્થાત્ સરળ અને જડ એટલે અજ્ઞાની એમ
વર્ણવી છે.
સ્થળે રહેવું.
(૮) પ્રતિક્રમણકલ્પ : રોજ દોષ લાગે કે ન લાગે, પણ પ્રાયશ્ચિતરૂપ પ્રતિક્રમણ કરવું.
(૯) માસકલ્પ : એક મહિનાથી ક્યાંય વિશેષ ન રહેવું.
ચોમાસુ રહેલા–પર્યુષણા કલ્પવાળા સાધુએ પાંચ દિવસ માટે માંગલિક કરનાર કલ્પસૂત્ર વાંચવુ ને અન્ય સહુ કોઈએ સાંભળવું, એવો પણ નિયમ છે.
પર્યુષણા પર્વને સાર્થક કરવા માટે કેટલાંક કાર્યો બતાવવામાં આવ્યાં છે. એમાં દરેકે તપ કરી મનશુદ્ધ કરવું; મનશુદ્ધ કરી વાર્ષિક દોષોની ખતવણી કરતું સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણ કરવું અને જગતના તમામ જીવોને મન, વચન અને કાયાથી ખમાવવા-ક્ષમા આપવી અને લેવી : આ સાથે દેવદર્શન ને ગુરુવંદન પણ કરવું.
|
જૈન સાધુઓમાં આ વર્ષાવાસનું પર્યુષણાનું ખાસ મહત્ત્વ છે અને એ ‘ચોમાસાના નામથી | ઓળખાય છે. દિવસોની અધિકતા યા અલ્પતાથી જ ધન્ય, મધ્યમ ને શ્રેષ્ઠ એમ ચોમાસાના પ્રકારો / પડે છે. એમાં ભાદરવા સુદ ચોથથી આરંભાતું ચોમાસું સિત્તેર દિવસનું લખાય છે. અસાડ સુદ ચૌદશથી શરૂ થતું ચાતુર્માસ કારતક સુદ ચૌદશે પુરું થાય છે અને તે ઉત્કૃષ્ટ લેખાય છે. મધ્યમ પ્રકારનું ચોમાસું છ માસનું હોય છે.
|
પણ આ બધા દિવસોમાં ભાદરવા સુદ ચોથનો દિવસ મુખ્ય લેખાય છે, ને તે સંવત્સરી તરીકે ઓળખાય છે.
|
સંસાર ભિન્ન ભિન્ન પ્રકૃતિનો મેળો છે. યુગ પોતાની ભલી–બૂરી ખાસિયત સાથે ઊગે છે. આ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બીજા તીર્થંકરથી તેવીસમાં તીર્થંકર પાર્શ્વનાથના યુગ સુધીની માનવ પ્રકૃતિ સરળ, ઋજુ અને પ્રાજ્ઞ એટલે વિવેકી કહી છે.
ચોવીસમા તીર્થંકર મહાવીર સ્વામીના યુગની માનવમનની પ્રકૃતિ વક્ર અને જડ કહી છે!
આ રીતે યુગવાર માનવમન-પ્રકૃતિમાં ભગવાન ઋષભદેવ અને ભગવાન મહાવીર સ્વામીના યુગના નિયમો-કલ્પો લગભગ એક સરખા બતાવવામાં આવ્યા છે. જ્યારે બીજાથી ત્રેવીસમા તીર્થંકરના સમયમાં માણસો સરળ અને પ્રાજ્ઞ હોવાથી નહિવત કલ્પો બતાવવામાં આવ્યા
છે, કારણ કે તેઓ દોષને દોષ રૂપે ને ગુણને ગુણ રૂપે જાણનારા ને આચરનારા છે.
આજે ભય અને હિંસાનું પ્રાધાન્ય સ્થપાઈ રહ્યું છે. સંસારની સમગ્ર શક્તિઓ અને વસ્તુઓનો મોટો ભાગ ભય ઉપજાવવામાં અને હિંસા કેળવવા પાછળ ખર્ચાઈ રહ્યો છે. એક બૉમ્બ લાખો ગરીબોનું એક ટંકનું જમણ જમી જાય છે. એ જમણ બંધ થાય તો જ દુનિયા સુખી
થાય.
આ ભય અને હિંસા છે તેની સામે પ્રેમ અને અહિંસા મૂકવાનાં છે, પણ નબળા હાથે એ રજૂ થઈ શકે તેમ નથી, કારણ કે એ વીરોની વસ્તુઓ છે. દરવાજા હાથીઓ તોડી શકે છે. ઊંટ તો આડા
ધરાય છે.
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 532087 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 100 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pramodkant K Shah |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |