Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૬ ]
www.kobatirth.org
[ શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ વર્ષ : ૩ અંક ૧૦, ૧૬ ઓગસ્ટ ૨૦૦૩
આંતરશુદ્ધિનો અપૂર્વ અવસર : પર્યુષણ પર્વ
—કુમારપાળ દેસાઈ
એ
સંસારના સારને સમજવો સહેલ નથી. સમજીને આદરવો તો અતિ મુશ્કેલ છે! અર્થાત્ સાચું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું અને જ્ઞાનમાં ક્રિયા ભેળવવી મુશ્કેલ છે. એ મુશ્કેલ કામને જે આસાન કરી શકે તે આ સંસારમાં શાંતિ, કરૂણા, ઐક્ય ને મૈત્રી હાંસલ કરી શકે છે! મૈત્રી સાધનારને મુક્તિનો માર્ગ જડી જાય છે!
|
જૈનશાસ્ત્રોએ આ મુક્તિરૂપી માળામાં જવા માટે આત્મારૂપ પંખીની બે પાંખો બતાવી છે. એક જ્ઞાન અને બીજી ક્રિયા!
આ જ્ઞાન અને ક્રિયાનું પર્વ એટલે પર્યુષણા પર્વ. પર્યુષણ પર્વનો મુખ્ય દિવસ સંવત્સરીનો ભાદરવા સુદ ચોથનો-બાકીના સાત દિવસો સૂર્યની આસપાસ ફરતાં નક્ષત્રો જેવાં છે! સાત દિવસની સાધના સંવત્સરી પર્વની સિદ્ધિ માટે | થાય છે!
સાધુઓ માટે નિર્મિત આચારના દશ કલ્પમાંનો એક કલ્પ પર્યુષણા છે ને એનો અર્થ વર્ષાવાસ છે. અલબત્ત યૌગિક રીતે અર્થ કરતાં ક્રોધ, માન, માયા, લોભ આદિ કષાયોને તજી આત્માની નજીક વસવું એવો થાય છે. ને બંને અર્થ બંને રીતે યથાર્થ છે!
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્ષાઋતુ ભારતમાં વિશિષ્ટ મહત્ત્વ ધરાવે છે. મોટાં મોટાં પર્વો આ ઋતુમાં આવે છે અને અનેક મુશ્કેલીઓના કારણે સાધુઓ, ભક્તો તથા અન્યજનો વર્ષામાં પ્રવાસે સંચરતા નથી ને પોતાના સ્થાનમાં રહી ધર્માચરણ સાધે છે.
પ્રથમ અને ચોવીસમા તીર્થંકરના યુગના લોકમાં ભિન્નતા એટલી છે કે પ્રથમ તીર્થંકરના
લોકને જ્ઞાન દુર્લભ છે, જ્યારે ચોવીસમા તીર્થંકરના યુગવાસીઓની જ્ઞાન સુકર છે-પાલન દુષ્કર છે!
આ બે તીર્થંકરોના યુગના સાધુઓ માટે દશ પ્રકારનો કલ્પ બતાવવામાં આવ્યો છે. આ આખું આચારશાસ્ત્ર છે ને તેમાં તેઓએ દશ નિયમો કલ્પો દર્શાવ્યા છે!
(૧) અચેલક કલ્પ : શ્વેત, પરિણામવાળાંને જીર્ણપ્રાયઃ વસ્ત્ર ધારણ કરવાં, વસ્ત્ર પહેર્યાં છતાં લોકોને લાગે કે જાણે વસ્ત્ર છે જ નહિ એવાં
નગણ્ય વસ્ત્રો ધરવાં.
(૨) ઉદ્દેશક કલ્પ : સાધુએ પોતાના નિમિત્તે બનાવેલો આહાર ન લેવો.
(૩) શય્યાતરકલ્પ : જેને ત્યાં સાધુએ આશ્રય લીધો હોય, તેનાં ખાન-પાન કે વસ્ત્ર સાધુને ખપે નહિ.
(૪) રાજપિંડ : રાજા, સેનાપતિ, પુરોહિત કે પ્રધાનના ઘેરથી ભિક્ષા ન લાવવી.
(૫) કૃત્તિકર્મકલ્પ : જન્મથી વડીલપણું નહિ, પણ દીક્ષાકાળથી વડીલપદ સ્વીકારવું.
(૬) વ્રતકલ્પ : ચાર વ્રતને બદલે પાંચ વ્રત અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ સ્વીકારવાં.
(૭) જયેષ્ઠ કલ્પ : દીક્ષા સ્વીકારવાથી
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 532087 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 100 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Pramodkant K Shah |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 2002 |
| Total Pages | 28 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |