________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જુન-૯૪ ]
પ
પાપ અને પશ્ચાત્તાપ શીલધમની રત્ન કથાઓમાંથી લેખક : (સ્વ.) મહેતા મનસુખલાલ તારાચંદ
ઘણાં વર્ષો પહેલાંની વાત છે.
સમતા, મમતાને પિતાની મોટી બહેન જેમ એક ગામડામાં બે ભાઈઓ રહેતા હતા.
માનતી અને તેનાં આવા વિચિત્ર વર્તનને માટે
| મન રાખી ગળી જતી. આ કારણે જ, ઘરને સ્ત્રી વર્ગમાં દેરાણી-જેઠાણી સિવાય કોઈ ન
વ્યવહાર વગર કલેશે સુખરૂપ ચાલ. પતિને હતું. બંનેની આર્થિક સ્થિતિ સામાન્ય, પણ
તિરસ્કાર અને ધર્મના ત્યાગ સિવાય બધું જ મહેનત કરી સુખ અને શાંતિપૂર્વક પિતાને
સહન કરવાની શક્તિ કુદરતે સ્ત્રીમાં મૂકી છે, નિર્વાહ ચલાવતા.
એટલે જ આ જગતમાં સ્ત્રી સહનશીલતા મોટાભાઈની પત્નીનું નામ મમતા હતું અને સહિષ્ણુતાનું જીવંત પ્રતીક કહેવાય છે. અને નાનાભાઈની પત્નીનું નામ સમતા હતું. સમતાને લગ્ન વખતે તેના પિયર તરફથી મમતા ગરીબ કુટુંબમાંથી આવેલી હતી, ત્યારે હીરા-માણેકજડિત એક બહુ મૂલ્યવાન હાર સમતાનાં માબાપ સુખી હતાં અને તેનું આપવામાં આવ્યું હતું. મમતાને આ હાર કુટુંબ પણ સંસ્કારી હતું.
ન હતા, એટલે પિતાની જેઠાણીને ઓછું ન
આવે, એ દષ્ટિએ સમતા આ હાર કદિ પહેરતી સમતા સ્વભાવે સંસ્કારી તેમજ સહનશીલ
નહિ. એક દિવસે સમતા જ્યારે બહાર ગઈ હતી હતી. અધિકારની દષ્ટિએ મમતા જેઠાણ હતી,
ત્યારે મમતાએ સમતાની પેટીમાંથી પેલે મૂલ્યએટલે ઘરમાં બધું ચલણ મમતાનું હતું. રસોઈ
વાન હાર ચોરી લીધે, પછી બહારગામ જઈ એ અને ઘરકામને બધે બેજ સમતા ઉપર હતા,
હારમાં શેડો ફેરફાર કરાવી, પિલિશ કરી,’ન અને મમતાને ભાગે તે દેખરેખ રાખવાનું અને
હાર પિતાના પીયરથી લઈ આવી છે એ પટલાઈ કરવાનું કાર્ય હતું. કામકાજના અભાવે રે
દેખાવ કર્યો. મમતા તો તેની ડેકમાં એ હાર તેમજ આખો દિવસ બેસી રહેવાના કારણે
પહેરી જ રાખે. મમતા આળસુ અને આરામશીલ બની ગઈ. ધીમે ધીમે ઘરનાં બધા કામનો બેજે સમતા પર
- સમતાને એક દિવસે શાકા થઈ કે જેઠાણી આવ્યો અને તેણે તે કુશળતાપૂર્વક ઉપાડી લીધે.
છે હાર પહેરે છે, એ તેને પિતાને તે નહીં હોય!
પછી પિતાની પેટીમાં હારની તપાસ કરી તે સમતાની ઉપર તમામ કામને બે હવા હાર ન મળે. સમતાને ખાતરી થઈ કે મમતાએ છતાં, બહારથી મમતા પોતે જ કેમ જાણે તમામ જ પોતાનો હાર ચોરી લીધું હતું, પરંતુ કામ કરતી હોય તે દેખાવકરતી અને આ કાર્યમાં કુટુંબમાં કલેશ અને સંતાપ ન થાય એ માટે તે ભારે પ્રવીણ હતી. બંને ભાઈઓને પણ તે તેણે એ વાત પોતાના પેટમાં જ રાખી અને ઊઠાં, અઢિયાં ભણાવતી, પણ ઘરનો વ્યવહાર મનને સમજાવ્યું કે “માનવદેહ કદાચ હીરાઅત્યંત શાંતિપૂર્વક ચાલતે, એટલે તેઓને માણેકરૂપી સુંદર પત્થરની શોભાનું સાધન બની ઘરકામમાં માથું મારવાની જરૂર ઉભી ન થતી. શકે, પણ સુંદર અને ચકચકતા પત્થરે કાંઈ
For Private And Personal Use Only